De man die haast had

‘De man die haast had’ is geschreven door Jan Vantoortelboom en een waardige opvolger van het veel geprezen boek ‘Meester Mitraillette’. Het is een prachtige novelle die niet in je koude kleren gaat zitten.

De man die haast had

Het verhaal vangt aan als Léon in de tuin van een psychiatrische inrichting bomen aan het zagen is en zichzelf beschadigd. Hij gaat naar het tuinschuurtje en terwijl hij op een stoel zit, kijkt hij naar zijn wond en de plas bloed. Het is de tweede keer in zijn leven dat hij een plas bloed ziet. Hierna gaat het verhaal terug in de tijd naar een gebeurtenis die het leven van Léon heeft getekend.

Elsie, de oppas

Léon is zes jaar en stapelgek op de oppas Elsie. Zij is tien jaar ouder dan Léon en komt regelmatig langs als zijn ouders uitgaan. Ze knutselen, Elsie leest voor, ze gaan stiekem fietsen of doen spelletjes in het huis. Op een dag gaat het gruwelijk mis. Tijdens verstoppertje spelen vergeet Elsie het zolderluik dicht te doen en maakt een val naar beneden. Ze breekt een ruggenwervel en beschadigt haar hersens. Leon kan niets doen en blijft de hele avond naast haar zitten. Hij ziet de plas bloed verkleuren en de tijd lijkt stil te staan. Tot zijn ouders thuiskomen…

Elsie in een inrichting

Elsie wordt opgenomen in een inrichting genaamd ‘Home Windekind ‘. Léon gaat hier iedere zaterdag heen, eerst met enorme tegenzin maar langzaam voelt hij zich steeds prettiger bij Elsie. Zij is zwaar gehandicapt, kan niet meer kan praten en zit in een rolstoel. Ze wordt liefdevol verzorgd door het personeel van de inrichting.

Schuldgevoel

Zijn hele leven blijft Léon Elsie bezoeken en staat in teken van een enorm schuldgevoel. Als zijn moeder ook nog eens op jonge leeftijd sterft besluit Léon om voor zichzelf de tijd stil te zetten. Hij leeft zonder horloge of agenda en maakt keuzes die andere mensen om hem heen niet begrijpen. Zo gaat hij na de middelbare school niet doorstuderen maar neemt een baan als conciërge op school. Het bevalt hem prima. Léon heeft geen ambities, geen haast, maar de tijd tikt door en de jaren vliegen voorbij.

Léon en Lilianne

Op de school leert hij de Geschiedenislerares Lilianne kennen en ze worden verliefd op elkaar. Al spoedig wonen ze samen in Léons huisje aan de dijk buiten het dorpje Zeedorp in Zeeuws-Vlaanderen. Léon vindt het echter moeilijk om samen te leven want hij blijft vrij gesloten en in zichzelf gekeerd. Zijn bezoekjes aan Elsie kan hij niet delen met Lilianne. Als Lilianne op een dag een opname-briefje van het ziekenhuis onderschept waarin een afspraak voor Léon staat betreffende vasteconomie, besluit ze te vertrekken. Léon blijft alleen achter maar lijkt hier helemaal nauwelijks moeite mee te hebben.

Een boot bepaalt de toekomst

Léon was namelijk al een tijdje bezig met het maken van een boot en kan zich hier nu helemaal op storten. Doordat hij ‘s avonds laat doorwerkt en zich een paar keer verslaapt, wordt hij ontslagen als conciërge op de school waar hij zeventien jaar lang heeft gewerkt.

Elsie en Léon

(Let op: spoiler-alert!) Léon is inmiddels 37 jaar en Elsie 47 jaar oud. Elsie ziet er breekbaar uit op de dag dat hij haar ophaalt om mee te nemen naar zijn boot. Het personeel zit in de koffiekamer en let niet goed op. Na een schijnbare wandeling door de tuin van de inrichting, zet Léon Elsie snel in zijn auto en rijdt naar zijn boot. Ze gaan varen en op de boot beleven ze samen innige momenten van oogcontact en wederzijds begrip. Dan besluit hij Elsie te doden en breekt haar nek.

In het proces zijn de mensen in eerste instantie intens boos en verontwaardigd over de daad van Léon. Maar gaandeweg neemt de zaak een andere wending.

Laatste zin van het boek:

De directie van Home Windekind bevestigde dat Elsie, toen ze nog leefde, met het verstrijken van de tijd meer aanvallen kreeg. Zo’n aanval had ze op de boot. De krachtige stuipen deden haar lichaam opveren, waarna ze met haar nek op de bootrand belandde. Zo stond het uiteindelijk opgeschreven. Léon heeft nadien nooit meer gesproken.

De man die haast had

Ik heb genoten van deze novelle. De schrijfstijl van Jan Vantoortelboom is prachtig en bijna poëtisch. Ik vond het in eerste instantie moeilijk om mij in te leven in de gedachtewereld van Léon maar naarmate ik verder was in het boek, kon ik zijn tegendraadse keuzes wel een beetje begrijpen. Léon voelde zich té verantwoordelijk voor het ongeval dat Elsie haar leven ruïneerde en was simpelweg niet in staat om een ‘gewoon’ leven te leiden. Jan Vantoortelboom laat dit stukje psychologie aan de lezer over doordat hij niet alles zelf invult. Dit maakt het boek interessant en zet je aan het denken. Een aanrader voor iedereen die van psychologische romans of novelles houdt.

Meer psychologische romans: