De donkerste nacht

15 februari 2022 Marga van der Vet

De donkerste nacht is een roman van de Franse schrijver Laurent Petitmangin en is vertaald door Lola Bertels. Het is een aangrijpend boek over een vader die zijn zoon ziet radicaliseren doordat deze in de ban van extreem-rechts raakt.

Een gewoon dorpje in Noordoost Frankrijk

Het verhaal gaat in eerste instantie over een gewoon gezin, bestaande uit een vader en twee zoons, dat zich staande probeert te houden na de dood van de moeder. De vader werkt in een fabriek en is een socialist in hart en nieren. Hij voedt zijn zoons op met een realistische en sobere kijk op de wereld waarin ze vooral tevreden moeten zijn met wat ze hebben. De oudste zoon kan heel goed voetballen en wordt hierdoor ‘Fuss’ genoemd. De jongste zoon, Gillou genaamd, is een studiebol en kijkt enorm op tegen Fuss. De zoons kunnen het erg goed met elkaar vinden.

Radicalisering

Met grote afschuw ontdekt de vader dat Fuss steeds meer neigt naar adoratie voor Marine Le Pen en andere nationalistische politici. Fuss sluit zich aan bij een plaatselijke groep jongeren met extreem rechtse ideeën. Hij is nu vaker in het atelier alias clubhuis van de groep dan dat hij nog thuis komt. Als blijkt dat Fuss steeds meer de extreme rechtse ideeën omarmt en mee doet aan duistere praktijken van deze groep, is de verwijdering tussen de vader en Fuss een feit.

Ze praten niet meer met elkaar, leven langs elkaar heen en het enige dat hen nog bindt is de liefde voor Gillou voor wie ze beiden de schone schijn ophouden.

Climax en anti-climax

Op een dag komt Fuss zwaar gewond thuis en de vader schrikt zich helemaal kapot. In plaats van 112 te bellen, rijdt hij Fuss naar het ziekenhuis. Hij ligt bloedend op de achterbank en zijn gezicht is vrijwel onherkenbaar geworden. Fuss verblijft een tijdje in het ziekenhuis waar de artsen zijn oog en zijn arm weten te redden. Na verloop van tijd mag hij weer naar huis. Er wordt thuis niet gesproken over het incident maar het is de politie wel duidelijk geworden dat er twee knokploegen elkaar goed te grazen hebben genomen.

Wraak

Fuss herstelt heel langzaam en de vader probeert hem te helpen. Toch praten ze nog steeds niet over hun politieke ideeën die lijnrecht tegen over elkaar staan. Het verhaal maakt een sprong in de tijd als Fuss in de gevangenis zit na een fatale wraakactie van zijn kant op één van de daders van de eerdere vechtpartij.

Psychologische roman

Het verhaal eindigt anders dan je had verwacht. Het is een knap geschreven verhaal dat zeer realistisch is. De moeilijke gevoelens van de vader voor zijn zoon Fuss, zijn goed te begrijpen al zou je, als lezer, de vader en zoon door elkaar willen rammelen om ze met elkaar aan het praten te krijgen. Maar het is ook een stukje onmacht van de vader om zijn zoon nog te kúnnen bereiken. Fuss bagatelliseert alles en blijft vriendelijk voor de buitenwereld, maar blijkt wel in staat om op een gruwelijke wijze wraak te nemen.

Aanrader?

Ik kon het nauwelijks wegleggen en heb het bijna in één ruk uitgelezen. Niet dat het zo ontzettend spannend was maar omdat je je voortdurend afvraagt hoe je zelf als ouder hiermee was omgegaan. Onvoorwaardelijk van je kind blijven houden of hem of haar de rug toekeren? Ik zou het mijn ergste vijand niet gunnen om voor deze keuze te staan.

Waarschuwing: voor tere zieltjes is dit boek niet geschikt. Het is aangrijpend en heeft geen happy end. Ik heb er zelf geen spijt dat ik het heb gelezen en zie het als een zeer actueel boek. Het gaat tenslotte over hoe de polarisatie van links- en rechts ook binnen gezinnen een hoop kapot kan maken. De auteur van dit boek geeft geen antwoorden hoe je als ouder dit had kunnen voorkomen, maar het zet je wel aan het denken.