Geniale genres of geen-idee-genres?

6 mei 2020 Lysanne Krouwel

Tegenwoordig zijn er veel verschillende genres beschikbaar. Waar we vroeger alleen ‘romans’, ‘spanning’ of ‘vertalingen’ hadden, zijn er nu honderd-en-één verschillende boekengenres op te noemen.

Het is een thriller… Scandinavisch, psychologisch of esoterisch?

Genres worden zelfs onderverdeeld in sub-genres. Zoals thrillers, die weer Scandinavische thrillers, psychologische thrillers of spionagethrillers zijn. Of romans die worden onderverdeeld in feelgood-romans, literatuur (romans) of chicklits.

En ga zo maar door. Zo nu en dan vinden nieuwe genres hun weg naar het grote publiek. Tussen young adult en roman heb je nu new adult. Net als sci-fi heb je ook cli-fi, climate fiction. En wist je dat er ook interactieve fictie bestaat?

Help! Ik zie door de genres de boeken niet meer!

Geen probleem, wij helpen je een stukje op weg en zullen in duidelijke taal proberen uit te leggen hoe het nu vooral met de nieuwe genres zit.
Sommige zijn nog niet eens heel populair in Nederland. Worden wij, van Boekrecensiesblog en onze lezers, de trendsetters op het gebied van nieuwe genres?

Thrillers: zoveel keuze, zoveel nieuwe genres!

Cli-fi
Climate fiction kan gezien worden als een op zich staand genre. Toch vallen veel boeken ook onder het genre thriller. Het zijn fictie boeken die gaan over de impact die de klimaatverandering op de wereld heeft. Daar kunnen we echt niet meer onderuit en griezel maar lekker mee hoe we straks misschien wel in een water-wereld veranderen. Het verschil met de ‘ouderwetse’ science fiction? Cli-fi thrillers zijn realistischer en dichterbij qua techniek, visies en werkelijkheid.

Scandinavische thrillers
Dat is natuurlijk gemakkelijk uit te leggen: ze spelen zich voornamelijk af in Scandinavië. Net zo beroemd en geliefd als alle tv-series. En altijd spannend met de eenzame landschappen, dorpjes of huizen. Deze isolatie speelt tevens een grote rol en voert vaak de spanning op. Gemeenschappelijk zijn ook vaak de hoofdrolspelers (detectives én daders) die geniaal zijn maar ook sociaal onhandig of erger dan dat. Sublieme verhaallijnen en climaxen die je niet ziet aankomen, ook al heb je al vele Scandinavische thrillers gelezen: het blijven tóppers en als je hier een fan van bent, heb je waarschijnlijk een groot kussen op de bank om achter te schuilen of zijn je nagels tot het bot afgebeten.

Esoterische thrillers of romans
Een esoterische roman, niet te verwarren met de spirituele roman, is een magisch realistische roman waarin de hoofdpersoon te maken krijgt met esoterie en geheime genootschappen. We nemen even een paar bekende voorbeelden: De ‘Da Vinci Code’ van Dan Brown, ‘De Alchemist’ van Paulo Coelho, “De slinger van Foucault’ van Umberto Eco. Geen specifieke nieuwe boeken dus, maar boeken van alle tijden in een nieuw genre gegoten. Het nieuwste boek waar wij over hebben geschreven is ‘Het Isisgeheim’ van Jacob Slavenburg en Jeroen Windmeijer. Wij vragen ons ineens af: ‘Zou de Verborgen Geschiedenis’ van Donna Tart hier ook onder vallen?

Wat is overigens Magisch Realisme? Zie onder recensie ‘Ontij’ van Tomás González en denk vooral aan: ‘Honderd jaar eenzaamheid’ van Gabriel Garcia Marquez.

Spirituele thrillers of romans: op zoek naar geluk, het blauwe licht of verlichting. Dit staat centraal in spirituele romans en thrillers. Religie en nieuwe visies. Ook dit genre is ouder dan je denkt. Vele stromingen zijn al beschreven in boeken en bestsellers geweest op wereldniveau. We noemen er even een paar: ‘De Celestijnse Belofte’, ‘De Nieuwe Aarde’, ‘The Secret’ en ‘Ikigai’. De thrillers zijn zoals thrillers zijn, spannend, vol intrige en hebben een climax. Alleen bij spirituele thrillers is het gecombineerd met een flinke dosis, of een bescheiden sausje, spiritualiteit.

Een andere wereld

Dystopische roman

Dystopie is het tegenovergestelde van utopie (onbereikbaar ideaal) en een dystopische roman gaat over een (denkbeeldige) samenleving vol onderdrukking en geweld. Er kan een ramp hebben plaatsgevonden bijvoorbeeld van politieke aard (‘Handmaid’s Tale‘), een klimaatsverandering, een komeetinslag (‘Deep impact’), een biologische oorlogsvoering of een pandemie waardoor bijvoorbeeld de wereldbevolking is gehalveerd. En dan? Hoe gaat het verhaal verder? Altijd spannend en dé natte droom voor preppers.

Soms laat een dystopische roman ook ‘de verandering’ geheel in het ongewisse, bijvoorbeeld in ‘The Road’ van Cormac McCarthy. Het beginpunt van het boek is vaak het eind van de verandering die heeft plaatsgevonden en de (overgebleven) mensheid zijn wonden likt en opnieuw begint.

Ook kent het genre young adult veel boeken met een dystopische wereld. Wat dacht je bijvoorbeeld van ‘De labyrintrenner’, “De Hongerspelen’ (bijna ‘De ballade van slangen en zangvogels’!) en ‘Duizend stukjes van jou’?

Kies je eigen avontuur… hoe dan?

Interactieve fictie
Ook boeken gaan met hun tijd mee en dat wordt heel duidelijk met interactieve fictie. Dit is een combinatie van literatuur en (computer)spel. Als lezer heb je een actievere rol in het boek. Je kan bijvoorbeeld je eigen avontuur kiezen, in het Engels een bekende term choose your own adventure, en de uitkomst van het verhaal bepalen of je bepaalt zelf wat er in het verhaal gebeurt door het online in te vullen. Interactieve fictie is nog niet heel populair in Nederland maar wie weet hebben we binnenkort een vertaalde versie van ‘Choice of Robots’ van Kevin Gold of een boek van eigen bodem.

Tussen young adult en roman

New adult
Het genre new adult is vrij nieuw en uitgeverij Zomer & Keuning heeft al een aardige selectie voor je klaarliggen, met o.a. ‘Raak me. Niet’. De verhalen zijn geschikt voor lezers tussen de achttien en dertig jaar (geen zorgen, daarna kan ook gewoon) en spelen zich af in een bekende omgeving, zoals op de universiteit. Vaak krijgen de hoofdpersonen nieuwe verantwoordelijkheden (studeren/nieuwe baan) en hebben ze iets traumatisch meegemaakt. Daarnaast worden seksuele ervaringen meer beschreven en dat verschilt erg met young adult waarin de beschrijvingen niet verder gaan dan ‘toen kreeg ik het warm en…’.

Kinderboeken

Waren vroeger kinderboeken nauwelijks ingedeeld of uitsluitend op leeftijdscategorieën, tegenwoordig is het uitgebreider en duidelijker. Kinderboeken worden nu ook op AVI-leesniveaus ingedeeld. Daarnaast hebben we nog o.a. prentenboeken, graphic novels en young adult. Ken je het nieuwe prentenboek ‘De gemene moord op Muggemietje’ al? Een prachtig vormgegeven visueel verhaal waarin de letters op zoek gaan naar de dader, de dader vals wordt beschuldigd en waarin het boek uit is op wraak. Graphics novels zijn verhalen met ‘comics’ inhoud, stripverhaal of stripverhaal-achtig. Het bevat fictie en non-fictie. Vaak is het verhaal in één boek geschreven en niet zoals de stripboek-series over meerdere uitgaven verdeeld. Voor de wat oudere kinderen/jongvolwassenen zijn er de young adult-boeken (12 tot 18 of soms 25 jaar). Chicklits vallen soms ook onder de jeugdboeken, alhoewel die net zo graag door volwassenen worden gelezen.