Het oeuvre als ontdekkingstocht

Een heel oeuvre van een auteur lezen (of een deel ervan), heeft grote voordelen. Ik vind het zelf namelijk erg leuk om een auteur door de jaren heen te volgen. Worden de boeken steeds beter? Of was het geweldige boek slechts een eenmalig succes en kon de auteur zichzelf hierna niet meer overtreffen?

Al eerder schreef ik een blog ‘Trouw aan een auteur’. In deze blog vertel ik hoe ik bepaalde auteurs ‘ontdekte’ en hoe ik hen jarenlang trouw bleef. Of in een zeldzaam geval het na een paar boeken voor gezien hield.

De rijkdom van het volledige oeuvre

In boekenwinkels wordt de lezer vaak overspoelt met nieuwe titels en lijsten met ‘must-reads’. Deze lijsten volgen elkaar in rap tempo op, hierdoor is het verleidelijk om telkens van auteur te wisselen. We lezen één boek, waarderen het al dan niet, en gaan dan verder naar de volgende naam op onze lijst. Maar wie de moeite neemt om zich werkelijk te verdiepen in het volledige oeuvre van één auteur – of in elk geval een deel ervan – ontdekt een diepere laag van lezen die verrijkt, verrast en ontroert. Echt waar!

Een vertrouwde stem

Wanneer je meerdere boeken van dezelfde schrijver leest, ontstaat er een zekere vertrouwensband. Je raakt vertrouwd met de schrijfstijl, het ritme, de zinsbouw, de thematiek. Waar je in een eerste boek soms nog zoekt naar de toon of de bedoeling, leest het tweede boek alweer soepeler. Het derde voelt als thuiskomen. Dit vergemakkelijkt het lezen niet alleen, het verdiept het ook: je leest niet meer met de afstand van een onbekende, maar met de aandacht van een kenner.

De auteur door de jaren heen

Geen enkele schrijver is bij het eerste boek voltooid. Zoals een kunstenaar groeit in penseelvoering of een componist rijpt in klank en harmonie, zo ontwikkelt een auteur zijn schrijfstijl en thema’s. Door meerdere boeken te lezen, ontstaat er een natuurlijke vergelijking: je ziet hoe vroege motieven terugkeren of veranderen, hoe het taalgebruik zich verfijnt, hoe de blik op de wereld – vaak parallel aan het ouder worden van de schrijver – dieper, weemoediger of juist helderder wordt.

Boeken als ontwikkeling

Ik vind het zelf erg leuk als je de voorkeuren van auteurs leert ontdekken. Als bijvoorbeeld in een nieuw boek wordt ingehaakt op thema’s uit eerder boeken in de zin dat het geen vervolgen zijn, maar je als lezer wel een connectie ontdekt. Of dit nu een knipoog naar een vorig boek is, of een personage; het voelt alsof je al iets wéét.

Soms betreft het slechts personen die ineens weer opduiken in een volgende roman:

In het boek ‘Jagersmaan’ van Jan Vantoortelboom is de hoofdpersonage al voorbij gekomen in ‘Meester Mitraillette’.

‘Jagersmaan’ is een historische roman, geschreven door Jan Vantoortelboom dat prachtig aansluit op zijn meesterwerk: ‘Meester Mitraillette’. Het is geen vervolg, maar je kan het wel zien als een ‘spin-off’. Een erg mooi boek voor Jan Vantoortelboom fans, en ook interessant indien je voor het eerst een boek van Vantoortelboom leest.

Eenzelfde thematiek viel mij meteen al op in twee recente recensies over de boeken van Rutger Willem Weemhoff. Van deze auteur ga ik zijn hele oeuvre lezen! wordt vervolgd.

Een spiegel van de tijd

Een oeuvre is vaak een afdruk van een tijdperk in wording. Wie bijvoorbeeld het werk van een auteur leest dat zich uitstrekt over decennia, kan daarin de wisselingen van maatschappelijke opvattingen, taalgebruik en culturele context aflezen. De boeken gaan als het ware met hun tijd mee, en geven inzicht in hoe een auteur zich verhoudt tot de wereld om hem heen.

Mooi voorbeeld hiervoor:

Dit geldt niet enkel voor (historische) romans. Zelfs in fictieve werelden of fantasierijke vertellingen sijpelt de geest van de tijd door. Door een oeuvre als geheel te lezen, krijg je als lezer de kans de geschiedenis niet van buitenaf te bestuderen, maar van binnenuit te beleven – via de blik van één schrijver.

Samenhang en verdieping

Veel auteurs bouwen bewust of onbewust aan een onderling samenhangend universum. Personages duiken opnieuw op, motieven keren terug, locaties worden hergebruikt, zinnen of symbolen krijgen een tweede betekenis. De trouwe lezer herkent deze patronen, en voelt een zeker ‘verdieping’.

Als voorbeeld noem ik graag Cormarc McCarthy. Zijn romans zijn samen van één thema voorzien, alhoewel ze verschillen in de tijd en de onderwerpen: de donkere kant van de mens en de samenleving (met name USA) die slechts een wankel systeem is van regels en wetten en zo kan wegvallen. Hoe actueel is dit….

Als non-fictie noem ik graag Geert Mak; van Jowerd (‘Hoe God verdween uit Jowerd’) tot Europa; Geert Mak’s non-fictie sluit naadloos aan bij de actuele tijd terwijl als zijn werken te samen ook in verband staan met elkaar. Zijn hele oeuvre lezen is bijna onmogelijk, toch kan ik het zeker aanraden!

Voorbeelden? Talloos.

Er zijn zoveel voorbeelden van prachtige oeuvres van uiteenlopende auteurs, oud en nieuw, nationaal en internationaal. Excuses voor al die geweldige auteurs die ik niet noem.

Mijn punt: één schrijver kan onverwacht een levenslange gids worden, een stem die op verschillende momenten in het leven telkens iets nieuws weet te raken. Het is alsof je door de boeken heen pook de auteur zelf leert kennen.

Graag noem ik ook nog even specifiek Selfpublishers! Hun oeuvres, zelf uitgegeven of niet, is vaak even interessant als (internationaal of nationaal) bekende auteurs. Graag geef ik hen hier een podium om te vertellen over hun boeken in meervoud.

Tot slot: de beloning van trouw-zijn

Onze tijd is die van het snelle, het afwisselende, het vluchtige… trouw zijn, wat is sááíii… maar trouw aan een auteur zijn is een daad van verdieping. Niet uit gemakzucht, maar uit verlangen naar samenhang, naar groei, naar betekenis. Een oeuvre lezen is jezelf toestaan om niet slechts van boek naar boek te springen, maar te genieten van comfort en vooral: verdieping.

Ik noem nog even graag:

Mooie verhalen over haar familie: Rosemarijn Milo

John Williams

John Wiliams schreef slechts drie boeken. In mijn ogen zijn deze drie boeken samen een briljant oeuvre!

En bescheiden, maar zeer interessante auteur:

En de gedichtenbundels van Elle Werners:

Zoals gezegd: wordt vervolgd