De verleidelijke pen – Gerbrand Muller

‘De verleidelijke pen’ is geschreven door de Nederlandse auteur Gerbrand Muller en is uitgegeven door De Sneeuwstorm. Gerbrand Muller werd in 1939 te Leiden geboren en woont nu in Amsterdam.
Uitgeverij De Sneeuwstorm:
Nog nooit gehoord over de Uitgeverij De Sneeuwstorm? Boekrecensiesblog ook niet. Daarom hier een uitleg van Gerbrand Muller die zo vriendelijk was hier een uitgebreide blog over te schrijven:
De Sneeuwstorm, zondagskind onder de uitgeverijen
Vooraf
Mijn verhalenbundel Avond nacht morgen, mijn debuut, werd in 1974 door Meulenhoff uitgegeven. Mijn tweede boek, de novelle Evenwichtlopen, kwam in 1992 uit. Daarna ging het schrijven vlotter: tien jaar later stond een tweede novelle, Wagens beladen met hooi op papier. Maar juist toen was uitgeverij Meulenhoff helaas nagenoeg opgehouden te bestaan.
Het bestuur van Perscombinatie Meulenhoff (PCM), waaronder de uitgeverij een paar jaar geleden was ondergebracht, had in 2000 het heilloze besluit genomen Meulenhoff rechtstreeks onder zijn hoede te nemen. Zoals bekend leidde de directe bemoeienis van het PCM-bestuur bijna tot de ondergang van Meulenhoff: de uitgeverij bestond gedurende enige jaren alleen nog op papier.
Geboorte van De Sneeuwstorm
Ik moest dus naar een andere uitgever omzien. Een bedrijf dat mijn manuscript zeker niet met een briefje beginnend met ‘Tot onze spijt…’ zou terugsturen was mijn eigen kleine uitgeverij dat ik gedoopt had met de Russische naam Метель (Sneeuwstorm). Ik zou dan bovendien mijn eigen baas zijn, zelf mogen beslissen over de uitvoering van mijn boek, de oplage, de verspreiding… Dat trok me wel aan.
Een eigen uitgeverij, hoe was ik daar aan gekomen?
Ik ben altijd een groot bewonderaar geweest van de klassieke Russische literatuur, maar het kwam pas na de val van de Sovjet-Unie bij me op om Rusland te bezoeken. Om me in het land verstaanbaar te maken ben ik Russisch gaan leren. De reizen door Rusland en Oekraïne met een groep medeleerlingen waren onvergetelijk. Er ontstond onder ons al gauw een hechte vriendschap. De lessen bij onze lerares Ira Glass waren een feest. Om de taal actief beter te leren beheersen droeg ze ons onder andere op om korte teksten in het Russisch te schrijven. Ik schreef kleine droomachtige verhaaltjes (een bijna onmogelijke opgave gezien de zeer beperkte woordenschat waarover ik nog maar beschikte). De groep verraste me op mijn zestigste verjaardag – en nu kom ik bij de geboorte van De Sneeuwstorm – door de verhaaltjes, door Ira gecorrigeerd, als ‘verzamelde werken’ te laten uitgeven bij Parjadok, het uitgeversbedrijfje van groeps-, klas- en reisgenoot Frank Dekker. Waarna ik het daarna niet kon laten om een Nederlandse vertaling het licht te doen zien, en wel door een nieuw op te richten eigen uitgeverij, die ik Metel doopte. (Metel = Russisch voor sneeuwstorm).
Directeur van een uitgeverij
Zo had ik dus een nieuwe baan gekregen: die van directeur van een uitgeverij. En die van redacteur, corrector, handelsreiziger, netwerkbeheerder, archivaris, boekhouder, voortgangscontroleur om maar iets te noemen. Alles in het klein, gelukkig bleef er nog veel tijd over om te schrijven. En het scheelde ook dat ik in 2001 met pensioen was gegaan.
Ik heb bij de vormgeving en de productie van mijn boeken altijd veel geluk gehad. Laurens van Krevelen, die me als redacteur bij Meulenhoff met zijn adviezen onschatbare diensten had bewezen, bracht me in contact met Uitgeverij en Offsetdrukkerij De Buitenkant, die niet alleen boeken uitgeeft over alle aspecten van het boekenvak, maar ook boeken opmaakt en drukt. Het zetten en opmaken is in handen van Chang Chi Lan-Ying, het drukken in die van Jan de Jong en Stef van Harn: ik had het niet beter kunnen treffen. De door De Buitenkant geproduceerde boeken van De Sneeuwstorm zijn een lust voor het oog en in elk geval vanwege hun uitvoering te beschouwen als collector items.
Ik heb tot mijn verwondering, in de twee decennia die nu achter me liggen meer geschreven dan in alle jaren daarvoor. In de loop van de volgende jaren verzorgde De Buitenkant voor de Sneeuwstorm de uitgave van mijn tweede novelle, een bundel verhalen, en een roman. En, niet te vergeten, zeven nummers van het tijdschriftje Vlugschrift, dat ik vulde met verhalen en korte notities. Soms opende een nummer met de rubriek Een hartig woordje met de directeur van de Sneeuwstorm. De directeur beroemde zich erop dat De Sneeuwstorm nooit haast had. Waarbij hij zeker gedacht zal hebben aan het adagium van Frits Hotz: ‘haast is de vijand van de literatuur.’
Ik slaagde erin het grootste deel van de oplage (200 exemplaren) van mijn boeken onder het lezerspubliek te verspreiden. Door bemiddeling van Jan de Jong heb ik meermalen in een van de boekwinkels in Amsterdam een pas verschenen boek mogen presenteren – met succes. Na 2010 werd dat anders. Door het geleidelijk stijgende aanbod van e-boeken, gepaard gaande met het toenemende gebruik van e-readers, nam de vraag naar het papieren boek af. Van de oplage van mijn roman De uitverkoren wereld (150 exemplaren) raakte ik er 67 kwijt, de rest bleek onverkoopbaar. Vijftig exemplaren hebben Sasha Tieman en Gabriel van Hoften onder straatboekenkastjes verdeeld, waar ze, naar ze vertelden, al snel werden meegenomen. Nogmaals veel dank Sasha en Gabriel!
Uitgeverij De Sneeuwstorm mag de tijd hebben, ze gaat, noodgedwongen, wel met haar tijd mee. De volgende boeken (verhalenbundels en een toneelstuk) zijn alle uitgekomen als printing on demand en e-boek, mooi verzorgd door Ewout Storm van Leeuwen, zelf schrijver, en geprint en garenloos gebonden door Scanlaser. Ik heb wel, met spijt, afscheid moeten nemen van de Buitenkant, (die gelukkig nog steeds doorgaat met het uitgeven van prachtig uitgevoerde boeken op het gebied van boekgeschiedenis, grafisch ontwerpen en met hun befaamde Bantammerreeks). Evengoed prijs ik me gelukkig met Ewout, die nooit zijn geduld verliest bij de vaak niet weinige veranderingen die ik in de opeenvolgende proefboeken blijf aanbrengen
De verleidelijke pen

Laat ik maar meteen beginnen met mijn leeservaring. Ik heb dit k(l)eurige verzorgde, kleine boekje (13 x 20 cm) met veel plezier gelezen en mij verbaast over de unieke manier van schrijven. Het zou niet misstaan als voorbeeld tijdens een cursus of opleiding ‘Creatief schrijven’. Absurdisme of magisch realisme, het past in beide genres.
Het boek bevat vijf verhalen:
- De waarheid of Hoe moet ik het uitleggen? Of Genoeg! Naar het schavot!
- De verleidelijke pen
- Oponthoud in de steppe of Die durft!
- Naar de Buitenkant
- Naar de bovenkamer
Waarom ‘of’ vroeg ik mij meteen af? Mag de lezer de beste titel kiezen? Of passen beide titels? De verhalen zijn allen opgedragen aan een persoon. Tot slot achterin een pentekening waarin Gerbrand Muller wordt afgebeeld, getekend door Jan Weber. Dat is weer eens iets anders dan een auteurs-foto.
De verhalen zijn prettig om te lezen. Ze ‘pakken’ je meteen en het is niet moeilijk om het boekje meteen uit te lezen. De verhalen hebben namelijk een behoorlijke snelheid en het is alsof je in een wervelwind mee wordt gesleurd naar het einde. Zo lees je in ‘De Waarheid’ over een man die een glazen stuiver door een ander in zijn handen krijgt gedrukt. Het is De Waarheid. En vanaf dat moment verandert alles tot in een dramatisch einde. De Waarheid, die wil iedereen natuurlijk weten of hebben. Maar De Waarheid is meer een vloek dan een zegen.
Een ander verhaal dat mij erg aansprak (ik verklap de titel niet) is die van een groepjes letters (ja écht! letterlijk!) die op pad gaan en in een winkel terecht komen. Dit verhaal is zowel absurdistisch als filosofisch heel interessant.
Aanrader!
Ja zeker, vooral voor mensen die van creatief schrijven houden en ‘out of the box’ denken. Neem niet alles te ‘letterlijk’ zou ik zeggen, maar geniet van de verhalen waarin met De Waarheid een loopje wordt genomen.