De nacht van de begijnen

27 april 2021 Marga van der Vet

‘De nacht van de begijnen’ is geschreven door Aline Kiner, een Nederlandse schrijfster die in Parijs woont. Dit boek was haar debuutroman in 2018. Het verhaal gaat over een groepje bijzondere vrouwen, de begijnen, dat zich in de Middeleeuwen in Parijs afspeelt. Een prachtige roman, gebaseerd op ware gebeurtenissen.

Begijnen en begijnhofjes

Ik heb waarschijnlijk niet goed opgelet tijdens de Geschiedenislessen op school want het begrip ‘begijnen’ kende ik eigenlijk alleen van de bekende begijnhofjes in verschillende steden. En ik had wel eens gehoord dat de begijnen vrouwen waren die er in de Middeleeuwen ‘moderne’ visies op na hielden. Maar hun werkelijke geschiedenis was mij verder niet bekend. Wellicht dat dit boek mij daarom zo aansprak. Wie waren deze vrouwen en waar zijn ze gebleven?

Begijnen waren vrouwen die zich aan God wijdden maar geen kloosterlijke geloften aflegden. Ze leefden collectief samen en hielden zich vooral bezig met liefdadigheid. In hun tijd waren ze bijzonder en bewonderenswaardig. Een beetje middeleeuwse feministen dus? Waarschijnlijk wel want in de tijd voor de opkomende heksenvervolging in Europa werden ook individuele begijnen geviseerd. Begijnhoven werden door de opkomende onderdrukking tegen vrouwen extra in de gaten gehouden en soms werden ze ‘ketters’ genoemd.

De nacht van de begijnen

Het verhaal gaat over een paar vrouwen en een specifiek groot begijnhof in Parijs. Het begijnhof is een toevluchtsoord voor vrouwen die er mogen studeren, werken en liefdadigheidswerk doen. Hierdoor heeft het een grote aantrekkingskracht op vrouwen die niet willen trouwen maar ook geen non willen worden. Het verhaal vangt aan als een begijn, Ysabel genaamd, op een ochtend een meisje bij de poort aantreft die behoorlijk de klutst kwijt is. Ze wordt liefdevol opgevangen en al snel komen de begijnen Isabel en Ade tot de conclusie dat ze is mishandeld en verkracht. Roodharige Maheut blijkt echter een meisje van adel en te zijn gevlucht voor een huwelijk. In opdracht van haar familie zoekt een Fransicaner monnik Maheut. Maar Maheut weet zich goed verscholen te houden in het begijnhof en in alle rust van een dochter te bevallen van haar brute man.

Op de achtergrond speelt het verhaal over de Tempeliers die in de gevangenis zitten, worden berecht en in een massa-executie levend worden verbrand. De dreiging voor de begijnen wordt echter nog groter als blijkt dat Margareta Porete, een begijn, ook op de brandstapel sterft doordat zij een boek heeft geschreven over ‘vrije geesten’. De kerk berecht haar wegens godslastering. Haar boek ‘Spiegel der eenvoudige zielen‘, speelt een grote rol in het boek. Ade krijgt na de dood van Margaretha een exemplaar in handen om het te vertalen en herschrijven.

Ade doet dit in het geheim maar wordt verraden door een jonge begijn die geen raad weet met haar gevoelens voor de mooie, sterke Ade. Het verhaal leidt naar een climax toe waarin de hoofdrolspeelsters van dit verhaal ieder hun eigen (verrassende) weg gaan. Dit is niet uit vrije keuze want de stemming tegen begijnen is grimmiger dan ooit en heeft grote gevolgen voor alle vrouwen van het begijnhof.

Een volledige historische roman

Het boek is erg uitgebreid en goed uitgewerkt. Alle lof aan de schrijfster die bij de feiten is gebleven maar er toch een mooie roman van heeft gemaakt. De karakters hebben veel verdieping en roepen respect op. Het tijdsbeeld wordt fantastisch beschreven en als lezer heb je al snel het gevoel midden in de Middeleeuwen te leven. In Parijs, samen met de begijnen in het begijnhof. Ze hebben een goed leven als vrijgevochten vrouwen maar de tijd was nog niet rijp voor hen…

Het nadeel van een zeer volledige historische roman is dat het de neiging kan hebben té langdradig te worden. De schrijfster heeft erg haar best gedaan om alles perfect te verwoorden. Hierdoor worden onnodige veel straatnamen genoemd en de volledige namen van mensen die in het boek langskomen. Dit heb ik als niet prettig ervaren. Gelukkig pakte het verhaal mij genoeg om door te lezen en vooral vanwege mijn nieuwsgierigheid naar het einde.

Het boek is zeker een aanrader voor iemand die van serieuze historische romans houdt.