Aangrijpend en beklemmend verhaal

Wat als je vader altijd het gevoel heeft dat je hem op ieder moment kunt verraden? In ‘Ik vertrouw je tot vandaag’ beschrijft Joyce de Bos op aangrijpende manier hoe dat is.

Lezen over de Tweede Wereldoorlog

 ‘Alle grote Nederlandse schrijvers hebben minstens een roman over de Tweede Wereldoorlog geschreven.’ Wie het precies zei weet ik niet meer, ik denk een studiegenoot van de opleiding Nederlandse Taal- en Letterkunde. Wat ik wel weet, is dat ik inderdaad veel boeken las die speelden tijdens die oorlog. En dat ik het idee had dat ik vanuit alle perspectieven wel eens een boek had gelezen. Tot ik ‘Ik vertrouw je tot vandaag’ ging lezen. Een boek geschreven door de dochter van een oorlogsslachtoffer. Waarin ze niet alleen over haar vader vertelt, maar ook over hoe ze zelf opgroeit. En over hoe ze haar vader na zijn overlijden beter leert kennen en begrijpen.

‘Ik vertrouw je tot vandaag’: biografie van een oorlogsslachtoffer

De vader van Joyce beleeft tijdens de oorlog verschrikkelijke momenten als hij van het weeshuis in Den Haag op transport wordt gesteld naar een werkkamp in Ludwigshafen. Hij weet te ontsnappen en duikt onder in Den Haag. Maar hij wordt verraden en komt terecht in Kamp Amersfoort, waar hij verschrikkelijk wordt behandeld. Na enige tijd wordt hij opnieuw op transport gesteld, nu naar een gevangenkamp bij een luchthaven. Nadat de Duitsers verslagen zijn, laten de bewakers de gevangen vrij. De vader van Joyce weet terug te keren naar Nederland, waar hij ruim twee jaar in een sanatorium in de buurt van Zutphen verblijft.

Herbelevingen maken zijn leven tot een lijdensweg

Zijn hele leven lang heeft de vader van Joyce last van herbelevingen van de gebeurtenissen tijdens de oorlog. Ook na het ontslag uit het sanatorium houdt hij een slechte gezondheid. Zo goed en zo kwaad als het kan, weet hij een leven op te bouwen. Hij reist veel en ver en tijdens de reizen handelt hij in van alles en nog niets. Iets waar Joyce moeite mee heeft en wat haar ook bang maakt: wat als haar vader betrapt wordt?  Op latere leeftijd krijgt hij chronische lymfatische leukemie. In eerste instantie is hier nog mee te leven, langdurige chemotherapie wordt afgewisseld met maanden waarin het goed gaat en hij toch nog op reis kan. Op het moment dat hij nog verder achteruit gaat, besluit hij dat het genoeg is: hij wil niet meer leven en kiest voor euthanasie.

Opgroeien in wantrouwen

Na de dood van haar vader, vraagt Joyce zich af hoe goed ze haar vader eigenlijk kende en wat er allemaal gebeurd is in zijn leven. Ze gaat op zoek naar antwoorden en stukje bij beetje reconstrueert ze het verleden van haar vader. Dat kost haar vaak veel moeite. Bijvoorbeeld als ze voor het eerst naar Kamp Amersfoort gaat. Als lezer krijg je zelf steeds meer zicht op hoe het voor Joyce moet zijn geweest om op te groeien met een man die eigenlijk niemand echt durfde te vertrouwen en die ieder moment in woede kon uitbarsten, of een angstaanval kon krijgen.

‘Ik vertrouw je tot vandaag, maar niet tot morgen. Want morgen kan het anders zijn.’

Uit: ‘Ik vertrouw je tot vandaag’, p. 128.

De moeder van Joyce heeft weinig begrip voor haar man; ze vindt hem een slapjanus die zich aanstelt. De ruzies tussen hen drijven Joyce en haar zus ook uit elkaar, waarbij Joyce meer naar haar vader trekt en haar zus naar hun moeder. Uiteindelijk eindigt het huwelijk in een scheiding, maar pas lang nadat Joyce en haar zus het huis uit zijn.

Aangrijpend en beklemmend verhaal

Af en toe moest ik ‘Ik vertrouw je tot vandaag’ echt even wegleggen. Omdat het boek me soms aanvloog. Niet alleen vanwege alles wat de vader van Joyce mee heeft gemaakt, maar vooral ook om wat het met Joyce zelf deed. Tijdens het volwassen worden, maar ook tijdens het verzorgen van haar vader in de latere jaren. Een man die naar vreemden heel charmant en hulpbehoevend kon doen, om zo zijn zin te krijgen en dingen te regelen. Die voor zijn kleinkinderen de lieve opa Poes was. Maar ook een man die zijn dochter toe beet dat ze te emotioneel was en eens volwassen moest worden. Het is een beklemmend verhaal waar ik nog vaak aan terug ga denken. Met veel respect voor de schrijfster, die het niet alleen aan heeft gedurfd niet alleen het verhaal van haar vader te vertellen, maar daarmee ook een deel van haar eigen leven blootgeeft.  

Meer boeken over de Tweede Wereldoorlog: