Zonen van Jafeth: Kroesvee

John Meilink schrijft een vierluik over de Nederlandse slavernijgeschiedenis. ‘Kroesvee’ is zijn debuut, over Hollanders en de slavenhandel in de zeventiende eeuw. Over slavernij zijn meerdere boeken geschreven. De boeken van John Meilink zijn grimmig, nietsverhullend en echte pageturners. En dat over een beladen onderwerp als slavernij.

In Kroesvee volg je onder andere Aldemar Burghoutsz, schipper van de Griffioen, die probeert zijn ruimen vol te krijgen. Slaven brengen geld op. Zij zijn vee. Kroesvee.

Goudkust

“Ik heb ze geruild tegen brandewijn,
Tegen vorken, messen en kralen;
Ik maak op die handel achthonderd procent,
Zelfs al zou de helft het niet halen.”
– Heinrich Heine (1797-1856), Het Slavenschip

In dit boek volg je verschillende verhaallijnen. Van slavenhalers, naar slaven en van schippers naar Franse officieren. Hollanders, Zeeuwen, Brandenburgers en andere Europeanen vechten om de buit, terwijl inheemse stammen hun invloed trachten te vergroten en alles doen om moderne wapens in handen te krijgen. Ondanks deze chaos weet John Meilink van de enorme hoeveelheid informatie die hij heeft onderzocht indrukwekkende verhaallijnen te scheppen. Het verhaal is gebaseerd op personages die echt hebben bestaan en verhaallijnen die echt hebben plaatsgevonden.

Het geloof

“En de Here heeft mijn meester rijk gezegend, zodat hij een rijk en bekend man is geworden. De Here gaf hem veel schapen en runderen, goud en zilver, slaven en slavinnen en kamelen en ezels.”
– De Bijbel, Genesis 24:35

Boven elk hoofdstuk vind je een fragment uit de tijd van de slavenhandel. Dit kunnen brieven zijn aan de West Indische Compagnie, correspondentie van opperchirurgijn Zacharias Augustijn, maar ook fragmenten uit de Bijbel en de Koran. Het slavernijverleden valt niet goed te praten en toch lees je in dit boek dat het geloof een grote rol speelde in die tijd. In de Koran en in de Bijbel wordt over slaven gesproken met een vanzelfsprekendheid die wij ons niet meer kunnen voorstellen.

Bomba Jan

Als kind is hij al fors en breedgeschouderd. Grote handen en voeten. Een ronde kop met een platte neus. Toch boezemt hij geen angst in; zijn blik is vriendelijk en hij lacht veel. Doordat zijn voortanden ontbreken slist hij, waardoor mensen soms denken dat hij achterlijk is. Maar wek niet zijn woede; dan zijn er vier, vijf volwassen kerels nodig om hem te stoppen.

Voor de slaven wordt op het schip goed gezorgd. Iemand die daar voor verantwoordelijk is, is Bomba Jan. Hij spreekt de taal van de zwarten en kan hun vertrouwen winnen. Toch werkt hij voor de blanken en zorgt hij ervoor dat de slaven zich gedeisd houden op het schip, wat niet altijd gemakkelijk gaat. Voor Bomba Jan zelf is zijn werk ook niet zonder gevaar. Hij is zich ervan bewust dat een zwarte altijd de dreiging van slavernij boven het hoofd hangt.

Gevaar

Daar gaat zijn kwetsbare retourschip, op naar Holland, met twee, drie maanden onzekerheid voor de boeg. De directeur-generaal beseft dat hij machteloos is, zijn handel is overgeleverd aan het lot.

Slaven vervoeren over zee is niet zonder gevaar. Oorlog, ziekte en storm kunnen zomaar het einde betekenen van levens of zelfs het hele schip. Door de indrukwekkend pakkende schrijfwijze van John Meilink is het of je zelf aanwezig bent op een slavenschip. Hij weet je mee te nemen naar 1687 met zijn overtuigende en interessante details. Intriges, corruptie en geweld worden zonder terughoudendheid beschreven, Meilink neemt geen blad voor de mond.

Kroesvee

“Grimmig, nietsverhullend.”
– Nederlands Dagblad.

Ik stond niet meteen te springen om weer zo’n dik boek over slavernij te lezen. Die verhalen kende ik inmiddels wel allemaal, dacht ik. Toch trok de titel Kroesvee me meteen. Het riep iets geheimzinnigs en spannends bij me op. En wat ben ik nu blij dat ik dit boek heb gelezen! Ik kon het niet weg leggen, al is het te dik om in één ruk uit te lezen. Deze historische roman boeit van begin tot eind. Het is niet het standaard verhaal over slavernij, maar geeft een goed beeld weer van verschillende historische figuren en hun idealen.

Iedereen die geïnteresseerd is in Nederlandse geschiedenis zou dit vierluik moeten lezen. Ik kan persoonlijk niet wachten om het volgende boek van de serie Zonen van Jafeth te lezen.

Meer boeken over de slavernij: