Wormmaan – Mariken Heitman

4 februari 2023 Marga van der Vet

‘Wormmaan’ is geschreven door de Nederlandse schrijfster Mariken Heitman. Het is een verrassende roman waarin gender-identiteit een rol speelt naast boeiende materie over de oorsprong van de mens en de landbouw. Een roman die je horizon zal verbreden. Het boek is bekroond met de Libris Literatuur Prijs 2022.

Mariken Heitman

Mariken studeerde biologie in Utrecht en werkt in de biologische groenteteelt. In ieder hoofdstuk is de passie en liefde voor haar vak duidelijk aanwezig. Ze heeft veel kennis in dit boek verweven met psychologie. Het verhaal gaat de diepte in, bijna letterlijk en figuurlijk.

Wormmaan

Het boek vangt aan als Elke naar een van de Waddeneilanden vertrekt. Ze heeft een flinke tegenslag gehad op haar werk als veredelaar van rassen, en wil nu in alle rust nadenken en zelf aan de slag gaan om de erwt terug te brengen naar zijn oorsprong: een sterk oud ras. Gedurende haar nieuwe missie en haar verblijf in een familiair vakantiehuis op de Wadden, denkt Elke na over de ontwikkeling van de mens, de relatie met de natuur en gewassen. En vooral over de vraag waarom het zo mis is gegaan, want door de monocultuur van de huidige landbouw gaat er veel biodiversiteit verloren en verzwakken de groenten-rassen. Wanneer zij op een dag vanuit de kelder in de kruipruimte onder het huis duikt, brengt deze ondergrondse ‘reis’ haar nieuwe inzichten.

Gender-identiteit

Elke is nooit echt een typisch meisje geweest en hierdoor is het leven voor haar niet altijd even eenvoudig geweest. Toch heeft zij haar draai wel kunnen vinden als non-binaire persoonlijkheid. Op de boot naar het eiland ontmoet zij een vrouw die werkt als priester. Of dit de start is van een nieuwe relatie, blijft de vraag. Wel is duidelijk dat er wederzijdse interesse is en wel op een zeer relaxte manier.

Surrealisme

Maar het boek biedt nog veel meer. De verhaallijn over Elke wisselt zich namelijk af met die van Ra, dat zich afspeelt in de prehistorie. Ook Ra is vrouw maar wordt als man aangezien. Ra sluit zich aan bij een groep mensen die de eerste landbouwers zijn. Het verhaal over Ra wordt verteld door ‘de voorouders’; dit zijn alle mensen die reeds zijn overleden en in een helicopter-view-stijl verslag doen over de gebeurtenissen.

Biologie en geschiedenis

Wat dit boek zo interessant maakt is de combinatie van actualiteit ten aanzien van gender-identiteit en mens & landbouw, maar ook dat het veel interessante inzichten bevat over biologie en geschiedenis. Zo komt het Indonesisch eiland Flores uitgebreid aan bod waar ooit mensen bestonden van klein formaat, net als de dwergolifanten. Daarentegen was er ook een ‘reusvorming’ want op dit eiland waren de ratten en schildpadden juist weer heel groot.

Aanrader

Ik vind ‘Wormmaan’ een verrassende roman die ik ongetwijfeld nog een keer ga herlezen. Het boek biedt veel en combineert kennis met fantasie en menselijke gevoelens. Knap werk!