Een jaarclub die uit elkaar valt – of toch niet?

28 december 2022 Gastrecensies

‘Een schaduw van een vriend’ draait om een Leidse jaarclub die een jubileum. Oude vrienden bij elkaar, herinneringen ophalend – kun je daar een interessant boek over schrijven? Maarten Asscher doet een poging.

2021, vooravond van het negende lustrum

Honey Ball is een Leidse studentenjaarclub die inmiddels nog bestaat uit vijf leden, of beter gezegd vijf vrienden voor het leven: Edgar, Marcel, Philip, Ferdinand en Xavier. Het verhaal vangt aan met een proloog. Op de vooravond van het negende lustrum oftewel het vijfenveertig jarig bestaan van de jaarclub. Maar gaat dat nog gevierd worden?

Ik weet het, het klinkt sentimenteel, maar een vriendschap van bijna een halve eeuw, die kan toch iet zomaar in het niets verdwijnen?
Uit ‘De schaduw van een vriend’ – pagina 10

Een vriendenclub onder vuur

Edgar en Marcel regelen samen de viering van het veertigjarig bestaan van Honey Ball: een avond dineren op een bijzondere plek in Amsterdam. En: alle vijf de leden zullen tijdens dat diner tien minuten speechen over vriendschap, ononderbroken door de overige leden. Als lezer volg je de voorbereiding op deze viering, vanuit de verschillende leden. Maar ook vanuit het perspectief van Hugo, de zoon van Edgar, en vanuit Kyra, onderzoeksjournaliste. Zij wil een portret schrijven over Xavier: lid van de club en rechts politicus, die bekend staat vanwege zijn scherpe en volgens velen extreme uitspraken. Kyra wil niet alleen Xavier onderzoeken, maar ook zijn vrienden. Welke invloed hebben zij op de denkbeelden van de politicus en delen ze zijn opvattingen? Hoewel de jaarclub probeert haar af te houden, laat ze niet los: de waarheid moet boven tafel komen.

Honey Ball, de naam van Wiegers’ jaarclub, zegt veel over hun mentaliteit. Die wordt door henzelf ongetwijfeld als gezelligheid van jongens-onder-elkaar beleefd, maar het lijkt erop dat daaronder een onsmakelijke, extreemrechtse inhoud schuilgaat. Mijn stuk wordt dan ook onvermijdelijke een klopjacht op een onaangename waarheid.
Kyra van Egmond in haar subsidieaanvraag, uit ‘De schaduw van een vriend’ – pagina 23

Wisselende perspectieven

‘De schaduw van een vriend’ wordt verteld vanuit verschillende personages. Niet alleen vanuit de leden van de jaarclub, maar ook vanuit Kyra en Hugo. Dit maakt het een verhaal vol nuance: ieder personage heeft zo zijn eigen beslommeringen en ideeën. Je leest herinneringen uit de Leidse studententijd, maar ook over zaken die nu spelen. Je krijgt vooral een inkijkje in een old boys network en leest over de relaties tussen de vrienden. Iets dat ik zeker fascinerend vind, maar waarvan ik ook het gevoel heb dat het vooral mijmeren is over iets dat geweest is en niet meer terugkomt. Het punt dat Asscher wil maken is mij niet helder genoeg. Hij gaat te veel van hot naar her, van verleden naar heden. Daarnaast is de rol van Kyra als onderzoeksjournalist nogal klungelig. Haar grootste ontdekking doet ze toevallig. Net zoals ze ook toevallig in contact komt met Hugo, waarmee ze een nieuwe ingang in de jaarclub heeft. Waarom haar niet neerzetten als een gemotiveerde, talentvolle journaliste, die doorgaat tot ze zelf de antwoorden vindt waar ze naar zoekt; zoals ze in de aanvraag aangeeft die hierboven geciteerd is?

Verhaal dat blijft hangen

Toch is ‘De schaduw van een vriend’ wel een boek dat blijft hangen. Al is het maar vanwege de vraag wanneer je een vriend niet meer beschouwt als vriend – wanneer zeg je een vriendschap op? Wanneer gaat de mening van een ander je zo tegenstaan dat je denkt ‘hier wil ik niet meer mee geassocieerd worden?’ Buiten dat heeft Asscher een mooie schrijfstijl, waardoor je blijft lezen.