De wezenlozen hangt van verbanden aan elkaar

In ‘De wezenlozen’ van Wytske Versteeg vertellen vier familieleden over hun band met de overleden Gone, die op jonge leeftijd haar spraakvermogen verliest en dus haar eigen verhaal niet kan vertellen. 

Achtergrondinformatie over Gone

Gone verliest op jonge leeftijd haar spraakvermogen als gevolg van een ziekte. Ze is daardoor ook het contact met de werkelijkheid kwijtgeraakt en ‘communiceert’ eigenlijk alleen nog met haar vader, Siegfried. Als hij stervende is, weten Gones moeder Clarissa en haar tweelingzus Ismeen niet goed wat ze met haar aan moeten vangen. Gone kan niet alleen zijn, maar moeder en dochter willen vooral bij Siegfried blijven. Dan verschijnt George, de broer van Siegfried. Gone lijkt ook met hem een band te hebben. Als George aanbiedt om tijdelijk voor haar te zorgen in zijn villa, stemmen Clarissa en Ismeen toe, met de nodige waarschuwingen. Want: Gone eet niet, ze lijkt in een soort hongerstaking te zijn. 
Dit kun je al lezen op de achterflap van het boek.

Ismeen, George, Clarissa en Siegfried vertellen vervolgens op basis van hun herinneringen aan Gone hun verhaal, waardoor je als lezer geen chronologisch verhaal voorgeschoteld krijgt.

Ismeen vertelt over haar tweelingzus

‘De wezenlozen’ begint met het verhaal van Ismeen, de tweelingzus van Gone. En haar verhaal begint meteen heftig.

Ismeen blijft afstandelijk, ze wordt nergens emotioneel in haar relaas over haar zus, maar ook  niet in dat over haar vader of moeder. 

Oom George vertelt over zijn nichtje

George heeft weinig contact gehad met zijn familie. Tussen hem en Siegfried is nooit een hechte band geweest. George was het zwarte schaap, de ongewenste zoon. Door zijn deelname aan Het geheim, een tv-programma vergelijkbaar met Big Brother, is hij rijk en mocht hij als winnaar de villa waar het programma werd opgenomen houden. Via een livestream op internet is hij nog altijd te volgen. Al doen weinig mensen dat nog. Tot Gone bij hem komt logeren. Zij is zo dus ook te volgen en weet ze het hele land te beroeren: iedereen heeft een mening over haar niet eten en de rol van George in de zorg voor zijn nichtje. 

Ouders Clarissa en Siegfried vertellen over hun dochter

Ook de moeder en vader van Gone vertellen ieder in een eigen deel van ‘De wezenlozen’ over hun dochter. Daarin merk je hoe verschillend de twee zijn. Niet alleen in hoe ze naar de ziekte van hun dochter kijken, maar ook in hoe ze naar de wereld kijken en de mensen in die wereld. Siegfried is classicus en kijkt neer op vrijwel iedereen, van zijn leerlingen tot zijn broer. Clarissa was serveerster toen ze Siegfried leerde kennen en wil niets liever dan een eenvoudig leven, met familie en vrienden. 

Veel vragen, weinig antwoorden

‘De wezenlozen’ werpt veel vragen op. Welke ziekte heeft Gone? Waarom grijpt er niemand echt in als ze niet meer eet? Waarom laten moeder en dochter het zo ver komen dat Gone een nationale bekendheid wordt? En dat zijn nog maar een paar centrale vragen, ieder personage werpt eigenlijk nieuwe vragen op. Naarmate je meer van de talloze verwijzingen in het boek kunt volgen, zijn er ook meer vragen. Antwoorden krijg je als lezer veel minder, die moet je voor het grootste zelf bedenken. ‘De wezenlozen’ is daarmee geen boek voor luie lezers. 

Talloze verwijzingen

Deels kun je de antwoorden dus opmaken uit de talloze verwijzingen die het boek bevat. Bijvoorbeeld naar de klassieken; niet vreemd gekozen aangezien vader Siegfried classicus is. De namen van Ismeen en Gone zijn afgeleid van de dochters van Oedipus, Antigone en Ismene. Maar ook naar de moderne cultuur; het tv-programma Het Geheim dat George wint is bijvoorbeeld een verwijzing naar Big Brother. 

Van mij hoeft een schrijver niet alles uit te leggen, ik leg graag zelf verbanden. Maar ‘De wezenlozen’ hangt wat mij betreft te veel van verwijzingen aan elkaar. Versteeg schrijft prachtig, dat zondermeer. De observaties die ze doet rondom alle programma’s die ingaan op Gones situatie en wat dit betekent vind ik erg krachtig. Maar iets meer concrete antwoorden hadden dit voor mij een interessanter boek gemaakt. 

Meer literatuur