Ode aan Louis Couperus

Het is oktober en het Louis Couperusjaar is al 10 maanden oud. Want in 2023 is het 100 jaar geleden dat Louis Couperus overleed. Hij is, naar mijn bescheiden mening, toch wel een van de grootste schrijvers van ons land. Hoogste tijd voor een blog over Couperus!

Louis Couperus and me

Mijn liefde voor Couperus gaat terug naar de middelbare school – waar ik liever zijn lijvige meesterwerk ‘De boeken der kleine zielen’ las dan bijvoorbeeld het veel dunnere en moderne ‘Het gouden ei.’ Al heb ik dat later ook wel leren waarderen. Ik smulde van de drie Haagse romans en tijdens mijn studie las ik ook veel van de Indische werken van Couperus en zijn tijdgenoten. Tot mijn grote plezier werd er zelfs een college gegeven over de relatie tussen Couperus en de Middeleeuwen. In die tijd las ik zijn sprookjesachtige verhalen ‘Psyche’ en ‘Fidessa.’ In de eerdere drukken ook met prachtige illustraties van Jan Toorop. Veel van de omslagen van Couperus’ werken zijn ook echte kunstwerkjes.

Tip voor als je hier meer over wil weten: het boek ‘Versierde verhalen’ van H.T.M. van Vliet, met daarin alle oorspronkelijke boekbanden van zijn werken.

Couperus lezen in deze tijd

Maar nu moet ik toch even heel eerlijk zijn over mijn relatie met Couperus. Vorig jaar probeerde ik ‘Eline Vere’ opnieuw te lezen. Ik kwam er niet doorheen… Was het het taalgebruik? Het feit dat het toch wel langzaam gaat allemaal? Ik weet het niet. Gelukkig wist ik dat een van mijn andere favorieten hertaald was. Michelle van Dijk is mede-Couperusfan en maakte werk van het hertalen van een van zijn andere klassiekers: ‘Van oude mensen, de dingen die voorbij gaan.’ Prachtig! Het verhaal is toegankelijker geworden door haar hertaling. Bovendien heeft het verhaal een heleboel fijne elementen: een mysterie, familie geroddel, een prachtige setting in Den Haag met terugblikken naar (voormalig) Nederlands-Indië, dus met een tikje mysterie.

Op een regenachtige nacht in de Indische bergen slaat het noodlot toe: een jonge man en vrouw begaan een misdaad die hen de rest van hun leven zal achtervolgen… Zestig jaar later in Den Haag volgen we de families van deze twee hoogbejaarde mensen. Dat is in een notendop het verhaal van ‘Van oude mensen.’

Nog een hertaling van Louis Couperus

In 2023 is nog een andere klassieker van Couperus hertaald, ook deze verschijnt weer bij De Kleine Uil; net als ‘Van oude mensen.’ Het gaat dit keer om ‘Langs lijnen van geleidelijkheid’, hertaald door Albert Kroezemann. Dit verhaal lijkt meer op dat van ‘Eline Vere’: we volgen een vrouwelijke hoofdpersoon, Cornélie de Retz van Loo, en haar ontwikkeling, maar dat gaat wel in kleine stapjes en wordt vrij uitgebreid beschreven. Een kenmerk van de literaire stroming naturalisme. Cornélie is een jonge vrouw, met een klein vermogen. Zeer tegen de geest van de tijd in is ze op 22-jarige leeftijd gescheiden van haar man en vertrekt ze naar Rome. Waar ze een nieuwe liefde vindt. ‘Langs lijnen’ is de beschrijving van de strijd van een vrouw tegen conventies van haar tijd.

Tip van mij: mocht je nog nooit iets van Couperus gelezen hebben, dan zou ik je aanraden om te beginnen met ‘Van oude mensen.’ In de hertaalde versie dus! Bevalt je dat vanwege het Indische aspect? Dan is ‘De stille kracht’ een mooi volgend boek. Nog niet hertaald… En houd je vooral van het sfeertje in Den Haag, zou zijn er nog de andere Haagse romans: ‘Eline Vere’ en ‘De boeken der kleine zielen.’ Aan jou de keuze!

Aandacht voor Louis Couperus in het Couperusjaar

Op de officiële website kun je een overzicht vinden van evenementen die zijn georganiseerd in het kader van het Louis Couperusjaar. Maar is er nog veel meer. Zo heeft de bibliotheek van Den Haag drie podcasts gemaakt over Couperus en zijn werken. Het literatuurmuseum heeft verschillende stukken gepubliceerd en organiseert een online tentoonstelling.

Zelf heb ik als eerbetoon aan Louis wekelijks een feuilleton gepubliceerd en blijf ik dat de rest van dit jaar doen. Waarom een feuilleton? Zo verschenen een aantal van Couperus’ werken, zoals Eline Vere, in eerste instantie ook. Daarbij speelt mijn verhaal deels in Den Haag en dat is bij uitstek de stad van Couperus. Om met de schrijver zelf te spreken: ‘Zo ik iets ben, ben ik Hagenaar.’