Niemandszoon Chris van Hassel

‘Niemandszoon’ is geschreven door de Nederlands/Belgische auteur Chris van Hassel. Het is een fictief verhaal over een hoogbegaafde jongen die opgroeit in een sociaal lager milieu. Van Hassel schrijft in deze roman over thema’s zoals liefde, haat, macht en vriendschap, die allemaal in elkaar overlopen.

Het verhaal

Lowie woont samen met zijn moeder, die nu niet bepaald een toonbeeld is van een goede moeder. Ze verwaarloost hem, slaat hem en ze is zelf een drankorgel en slettebak. Vaderlief is al lange tijd geleden ineens zomaar verdwenen. Maar Lowie idealiseert zijn vader en zoekt naar hem. In zijn gedachte praat zijn vader vaak tegen hem:

Ben ik te ver gegaan? “Bijt nooit de hand die u voedt”, heeft m’ n pa weleens tegen me gezegd. Nee, je bent niet te ver gegaan, Lowie. Je bent haar kind, niet haar ongemak.

Lastige relaties

Als Lowie uiteindelijk uit huis wordt geplaatst, wordt het er allemaal niet beter op:

Niet iedere verandering is een verbetering, zo ervoer de paling toen hij uit een fuik bevrijd in een pan te garen lag.

Lowie’s zoektocht naar zijn vader, de ingewikkelde relatie met zijn moeder en de vraag of hij de man is geworden die hij wilde zijn, zijn slechts enkele van de vele elementen in dit boek. Het is een reis door tijd en emotionele diepten die je als lezer uitdaagt om niet alleen het verhaal te volgen, maar ook zelf na te denken.

Niemandszoon is rauwe realiteit

Het boek is als een spiegel die ons de evolutie van de menselijke soort laat zien met al zijn tekortkomingen. Het vrije woord is springlevend in dit werk; Van Hassel schuwt geen enkel onderwerp. Seks, geweld, politiek, geschiedenis, alles komt voorbij. Op z’n scherpst. Één volledig hoofdstuk gaat over masturbatie en ook één over micro-penissen. Masturberen moet je leren en hoe klein micropennissen dan wel niet zijn, welke dictator er één had en waarom kan dit leiden tot een wraakzuchtig karakter (Hitler) met maatschappelijke desastreuze gevolgen (Holocaust).

Het is vaak even slikken. De taal, de scheldwoorden, de scheldpartijen en de omgang van Lowie met zijn moeder.. Rauwe realiteit en recht voor z’n raap.

Zwarte humor

Het eerste hoofdstuk is meteen al raak. Lowie treft zijn moeder aan met twee mannen en hij begrijpt niet wat er gebeurt. Als lezer vermoedt je toch al gauw dat het niet om een geweldsituatie gaat maar om een ‘hardcore’ triootje. Lowie voelt zich echter geroepen om het leven van zijn moeder te redden en ramt een aardappelschilmesje in de billen van één van de mannen. Dat Lowie’s moeder hem niet dankbaar is voor zijn heldendaad, begrijpt Lowie niets van.

Vaak wist ik als lezer niet of ik nu moest lachen of huilen. Misschien ‘wrang lachen´ ?

Verrassend

De gedachtestroom van Lowie is in ieder geval op zijn minst verrassend te noemen. Ik merkte dat ik soms een beetje opzag om het boek op te pakken en verder te lezen. Maar als je er éénmaal in zit, lees je zo een tiental pagina’s achter elkaar door. Met enige regelmaat merkte ik dat ik dacht: ‘Hey dat wist ik helemaal niet’. Als voorbeeld de maatschappelijke verontwaardiging in België; waarom er nog steeds tientallen standbeelden van Koning Leopold op hun sokkel staan, ondanks zijn beestachtige gedrag in de Congo in de periode 1885-1908.

Daarnaast is er ook veel scherpe humor in het boek. Het hoofdstuk over Lowie in gesprek bij een mevrouw voor een intelligentietest is écht scherp. ‘House’ junior, zeg maar.

Het laatste deel (na 2/3 van het boek) over Lowie als volwassen man vond ik overigens interessanter dan over zijn jeugd. Dit laatste deel nodigt meer uit tot reflectie. Het grote gedeelte van het boek over zijn jeugd is zo extreem, dat het voor de meeste mensen toch bevreemdend over zal komen.

Aanrader?

Het boek is niet voor iedereen geschikt, gezien de expliciete taal, het geweld en de rauwe moeder-zoon relatiedynamiek. Maar voor de lezer die van een uitdaging houdt, biedt dit boek veel en interessant stof tot nadenken en een roman die je op zijn minst bijzonder uniek kan noemen.

Het boek deed me sterk denken aan ‘Mijn allerliefste schat’ alhoewel de context en het verhaal totaal verschillende zijn. Voor wie durft kan ik ‘Niemandszoon’ en dit boek zeker aanraden: