‘Keerzijde van Oranje’

Elke keuze heeft gevolgen – over dat gegeven gaat ‘Keerzijde van Oranje’ van Ruud van der Linde.

Biecht in een ziekenhuiskamer

2019 – Gerard Vermeulen komt na een hartaanval in het ziekenhuis op een kamer te liggen met Karin. Zij begint wat te vertellen over haar afkomst en ook Gerard vertelt een en ander. Het begint luchtig, maar al snel zegt hij ‘Ik ben het nimmer uit de weg gegaan en dat kon ook helemaal niet, want we worden er tot op de dag van vandaag mee geconfronteerd.’ Als Karin zegt dat ze nieuwsgierig is en dat ze hier nog wel wat dagen zullen zijn, vertelt Gerard haar het verhaal van zijn familie.

NSB-lidmaatschap tekent het leven van een hele familie

1929 – Jan Vermeulen is molenaar en marskramer in Noord-Brabant. Na het overlijden van zijn eerste vrouw, hertrouwt hij met Emma. Gerard is de zoon uit dit huwelijk. Het leven is zwaar, Jan heeft moeite om alle monden te voeden. Uiteindelijk maakt hij de keuze om lid te worden van de NSB, al in 1935, ver voor de Tweede Wereldoorlog. Een keuze die hem eigenlijk weinig voordeel oplevert, maar die wel grote gevolgen heeft. Niet alleen voor hemzelf, maar ook direct voor die van zijn oudste zoons en uiteindelijk zelfs van de hele familie.

‘Keerzijde van Oranje’: roman of feitelijk relaas?

Het verhaal dat Van der Linde vertelt, is gebaseerd op feiten, op het levensverhaal van Gerard en Dinie Vermeulen. Dat is regelmatig ook te merken; het verhaal is eerder een getuigenis dan een psychologische roman, zoals het boek op de achterflap wordt genoemd. Dit merk je bijvoorbeeld doordat er aandacht is voor alle andere kinderen; iets dat soms wat verwarrend is.

Voor een roman was een wat kleiner aantal personages leesbaarder geweest. De structuur van het verhaal draagt hier voor mij ook aan bij; het zijn korte hoofdstukken, die wisselen tussen het heden waarin Gerard zijn verhaal vertelt aan Karin, en het verhaal van zijn vader, vertelt via flashbacks.

Interessant onderwerp

Het onderwerp dat Van der Linde in ‘Keerzijde van Oranje’ aansnijdt, vind ik erg boeiend. Hoe zou je zelf handelen in het geval van grote armoede, een oorlog, een levensbedreigende situatie? Zoals hij op de achterkant optekent ‘dat aan elke keuze, hoe klein en hoe weloverwogen genomen, onuitwisbare gevolgen kleven.’ In het boek geeft Karin hier vaak haar mening over, iets dat van mij wat minder had gemogen, maar het zet je in ieder geval aan het denken: wat zou ik doen? Hoe ver zou ik gaan?