Het wonder van mindfulness

‘Het wonder van mindfulness’ is oorspronkelijk geschreven in 1974, in het Vietnamees. Het was een lange brief van de Vietnamese boeddhistische monnik, dichter- en mensenrechtenactivist Thich Nhat Hanh aan broeder Quang. De Amerikaanse vertaler Mobi Hi besloot deze brief later te vertalen tot een boek. In dit toegankelijke, kleine boekje geeft zenmeester Thich Nhat Hanh praktische aanwijzingen en oefeningen om dagelijks mindfulness te beoefenen.

Belangrijk

Meer dan dertig jaar geleden ging ik het klooster in. Van de monniken kreeg ik toen een klein boekje getiteld De belangrijkste regel voor dagelijks gebruik, dat was geschreven door de boeddhistische monnik Doc The van de Bao Son tempel. De monniken zeiden dat ik het uit mijn hoofd moest leren.

De belangrijkste boodschap van Thich Nhat Hanh is: wees aanwezig in het hier- en- nu. Ieder moment van de dag. Met deze regel wordt de rest van de brief aan broeder Quang geschreven. De afwas doen of een kopje thee drinken; die kom je ook vaak tegen in dit boek. Want zelfs deze “simpele” bezigheden, of misschien moet ik zeggen: juist deze simpele bezigheden, dienen met volledige aanwezigheid te worden gedaan. En volledige aandacht heb je niet als je hoofd al bezig is met volgende activiteiten. Als je de afwas doen, dan moet je dat doen om de afwas te doen. Niet om de vaat schoon te krijgen. Een beetje vaag? Niet als je de brief van Thich Nhat Hanh helemaal leest.

Ademhalen

Als je aandachtig aanwezig wilt zijn, dan is het belangrijk dat je weet hoe je moet ademen. De ademhaling is een natuurlijk en heel effectief instrument dat versnippering kan voorkomen. Je ademhaling is de brug die leven en bewustzijn met elkaar verbindt, die lichaam en geest verenigt.

Ademhalen doen we allemaal, maar ben je je echt volledig bewust van je eigen ademhaling? Ik kwam er door ‘Het wonder van mindfulness’ achter dat ik totaal niet let op mijn eigen ademhaling. Als beginner in de meditatiewereld kreeg ik telkens weer deze boodschap van Thich Nhat Hanh: wees je bewust van je ademhaling; tel je ademhalingen. Beginnelingen hebben vaak last van versnipperde gedachten die maar blijven komen en gaan. Mediteren lijkt soms onmogelijk want hoe zet je die vervelende gedachten nou uit?

Door de eenvoudige en praktische tips uit dit boek te volgen kan ik nu op elk moment van de dag mijn aandacht krijgen bij hetgeen wat ik op dat moment doe, zonder bijkomende gedachten of overpeinzingen. Alleen maar door met aandacht adem te halen.

Mediteren, moet dat nou?

Waarom zouden we mediteren? Ten eerste omdat wij allemaal volledige rust nodig hebben. Zelfs ’s nachts, tijdens de slaap zijn we niet volledig in rust. We draaien en keren, onze gezichtsspieren zijn gespannen en dan al onze dromen nog; je kunt het nauwelijks rust noemen.

Mijn eigen man kijkt me met een lege blik aan als ik het over meditatie heb. Daar is hij te nuchter voor, vindt hij zelf. Sinds ik vertelde dat ik voor het slapengaan mediteer op een kiezelsteen die in het water wordt gegooid, zodat je jezelf voelt wegzakken tot je op de bodem volledige rust vindt, noemt hij me ’s avonds liefkozend kiezelsteentje. Tja.. Mindfulness is misschien niet voor iedereen weggelegd. Toch wil ik het alles behalve zweverig noemen. Hoe lekker is het om even je hoofd leeg te maken en je niet druk te maken om wat nog komen gaat. Leven in het hier en nu gaat verder dan niet denken aan morgen of gisteren. Als je door je te concentreren op je ademhaling volledige rust in je hoofd en lijf kunt ervaren, dan lijkt me dat iets wat meer mensen zouden moeten proberen.

Je kunt je afvragen of ontspanning het enige doel is van meditatie. Volgens ‘Het wonder van mindfulness’ gaat het doel van meditatie veel verder. Ontspanning is een noodzakelijk vertrekpunt. Als je eenmaal ontspannen bent kan je hart tot rust komen en je geest helder worden.

Praktisch

Kies de oefeningen die je het meest aanspreken. De waarde van elke methode varieert en hangt af van de unieke behoeften van elke persoon. Hoewel deze oefeningen tamelijk makkelijk zijn, vormen ze het fundament waarop al het andere is gebaseerd.

Los van het feit dat ‘Het wonder van mindfulness’ heerlijk wegleest, zijn de hoofdstukken kort en de tips vooral heel praktisch. En dat laatste is wat ik in veel boeken mis. De theorie wordt vaak wel uitgelegd, maar hoe begin je eraan? Juist dat is wat Thich Nhat Hanh heel goed kan uitleggen; de kleine stapjes waarmee je kunt beginnen met mindfulness. En je hoeft echt geen monnik te zijn en non-stop te mediteren om effect te merken van je inzet. Meteen als je de tips uitprobeert kun je voelen wat wordt bedoeld in het boek. Thich Nhat Hanh eindigt zijn brief aan broeder Quang met een kleine opsomming van oefeningen in mindfulness. Wil je je daarna nog iets meer verdiepen in het Boeddhisme? Achter in het boek staan nog een paar mooie verhalen/soetra’s over Boeddha. Zeker de moeite waard.