Het boek Daniel is treurig en mooi

‘Het boek Daniel’ gaat net als de bekende boeken ‘Dit is mijn hof’ van dezelfde schrijver en ‘Hoe God verdween uit Jowerd’ van Geert Mak, over de teloorgang van het platteland in de afgelopen eeuwen. Het is een roman en een thriller in één want in dit boek is nog een element toegevoegd: de moord op de oude boer Daniel.

Nostalgie met hoofdletters

Net als bovengenoemde boeken lees je dit boek ook met een zucht en een brok in je keel. Chris de Stoop omschrijft prachtig hoe het platteland in een rap tempo veranderde door de mechanisatie vanaf begin vorige eeuw. Gaat het bij ‘Hoe God verdween uit Jorwerd’ vooral over de regio Noord-Nederland en specifiek Friesland, in ‘Het boek Daniel’ gaat het voornamelijk over een gebied in België vlakbij de Franse grens. Dit is van belang voor het verhaal want in deze streek had je hele andere boerderijen, namelijk de zogenaamde ‘vierkantshoeve’. En de streek heeft te kampen met criminele jongeren-bendes uit Frankrijk die, samen met de plaatselijke jeugd, voor een hoop ellende zorgen.

Vierkantshoeven

De vierkantshoeven, die voornamelijk in België, Frankrijk en Duitsland voorkomen, bleken een logistieke ramp tijdens de mechanisatie. Het mooie model waarbij het hof binnen het vierkant van de gebouwen het middelpunt was, bood te weinig ruimte voor de tractoren en alle voertuigen die hun intrede deden om landbouwbedrijven productiever te maken. De vierkantshoeven verdwenen als sneeuw voor de zon maar er zijn gelukkig een paar exemplaren over gebleven die nu veelal een ander doel hebben zoals maneges, hotels of luxe appartementen.

Het boek Daniel

In het verhaal vertelt Chris de Stoop, onder zijn eigen naam, over zijn oom Daniel, een 84-jarige boer uit België. Zijn hele leven woont Daniel op een hoeve waar de tijd heeft stil gestaan. Hij heeft lang kunnen leven van de opbrengst van de boerderij en heeft hij zijn vader, moeder en zijn gehandicapte broer verzorgd. Nu is hij alleen en heeft sinds de laatste decennia het allemaal niet meer bij kunnen houden. Hij leeft een teruggetrokken leven in de boerderij die sterk aan het vervallen is.

Zijn enige sociale contacten zijn de mensen die hij spreekt als hij op zaterdag, op verzoek van de winkel: eind van de dag, met zijn fiets aan de hand, naar de plaatselijke supermarkt wandelt en daar zijn boodschappen doet. Hij maakt met iedereen een praatje en hij is een begrip in het dorp. Sommige mensen vinden hem een unieke persoonlijkheid maar de meeste mensen keren hem de rug toe omdat hij er uitziet als een clochard en niet bepaald sociaal handig is. Zijn bijnamen zeggen genoeg: ‘Jesus’, ‘de viezerik’ en ‘clochard’ wordt hij door de dorpelingen genoemd.

In de supermarkt rekent hij altijd contant af want hij doet geen zaken met de bank. Dit wordt hem echter fataal omdat een medewerker van de vleesafdeling, Rafael genaamd, tegen zijn vrienden vertelt hoeveel geld Daniel altijd bij zich heeft. De vrienden van Daniel zien de dollartekens al in hun ogen blinken en smeden een impulsief plan om hem te gaan beroven.

Roofmoord, brand!

De vrienden van Rafael vormen een jeugdbende: de bende van Evernijs. Dit is een jeugdbende die al lange tijd voor problemen in het dorp zorgt. Ze vernielen alles, maken lawaai en jagen mensen de stuipen op het lijf. Daarnaast zijn ze gek op gadgets en dure merkkleding en zien ze in de contanten van Daniel een kans om een grote slag te slaan. Niet veel later wordt de oude boer vermoord en de vierkantshoeve gaat in vlammen op.

Een beetje thriller

Chris de Stoop vertelt in detail over de moord en weet de spanning voor de lezer goed op te bouwen. Als lezer ben je erbij wanneer Daniels hersens worden ingeslagen en je kunt de hitte van de vlammen voelen. Hierna gaat het boek verder over het strafproces, vijf jaar na de moord, waarbij de vijf daders worden verdedigd door gladde advocaten en Chris, als enige verwant van zijn oom Daniel, voor de zaak pleit. Worden de vijf jongens passend veroordeeld of weten de hun advocaten de jury te beïnvloeden door verzachtende omstandigheden voor de jongens naar voren te brengen? Ze gaan zelfs zo ver dat ‘de samenleving’ de schuld geven van het bestaan van de jeugdbendes en ze beweren dat Daniel zelf heeft bijgedragen aan zijn slechte imago door zich bewust af te zonderen van de sociale omgeving, met alle gevolgen van dien…

Een aanrader!

Het boek heeft een goede opbouw en je blijft tot het einde nieuwsgierig. Daniel is inmiddels voor je gaan leven als mens en niet als vieze oude boer. Chris heeft namelijk veel onderzoek gedaan en graaft diep in het verleden van Daniel maar ook van de streek en de veranderingen in de landbouw. Het boek is nostalgie pur sang en als je van dit genre houdt, is dit boek een absolute aanrader.

Ondanks de moord en het strafproces is het boek wel traag, enorm uitgebreid en zijn de achtergrondverhalen van alle personages niet altijd even interessant. Hier moet je van houden.

Wat mij betreft echter een dik compliment aan Chris de Stoop voor dit mooie boek dat ik niet snel zal vergeten. En dat was precies het doel van Chris: het slachtoffer Daniel, ‘de vieze oude man’ een menselijk gezicht geven en de lezer de herinnering mee geven aan hoe het ooit was op het platteland van België.

Meer boeken over het platteland: