De doe-het-zelfmaatschappij
Geen water uit de kraan? Dan bel je het waterleidingbedrijf. Valt de energievoorziening uit? Dan behoort het nutsbedrijf het op te lossen. In Nederland zijn we gewend om erop te vertrouwen dat overheden en instanties zaken als gezondheidszorg, onderwijs of veiligheid goed verzorgen. Hoe anders is dat in de Nigeriaanse miljoenenstad Lagos. Daar laten instanties en overheden het op grote schaal afweten. Wie zijn zaken goed geregeld wil hebben, is op zichzelf aangewezen. Journaliste Femke van Zeijl schreef er een openhartig, onderhoudend en verhelderend boek over met de treffende titel: de doe-het-zelfmaatschappij.
Femke van Zeijl is als journalist voor onder andere NRC Handelsblad en The New York Times gestationeerd in de Nigeriaanse hoofdstad Lagos. Een miljoenenstad die af en toe kraakt in haar voegen. Door de grote groei van de bevolking en een krakkemikkig overheidssysteem laten zaken als gezondheidszorg, pensioenen, woningbouw, onderwijs en nutsvoorzieningen behoorlijk te wensen over.
“Leven in Lagos betekent een hele hoop voorzieningen zelf regelen. In Lagos wordt mijn aandacht opgeëist door zaken waarover ik me in Nederland zelden zorgen hoefde te maken.’
Doe-het-zelfmaatschappij
In plaats van de overheid of betreffende instantie verantwoordelijk te houden, regelt de inwoner van Lagos het liever zelf. Femke van Zeijl schetst in haar boek een aantal situaties waarin de zelfredzaamheid van de Lagosianen geïllustreerd wordt.
Zo heeft vrijwel iedereen een waterreservoir op zijn dak of een aggregaat op het balkon. Want het kan weken duren voordat de energiemaatschappij of het waterleidingbedrijf de zaken weer op orde heeft. Dus doe je er goed aan je eigen zaakjes te regelen.
“zo knutselt de Lagosiaan zichzelf een weg uit de impasse van de falende nutsvoorziening.’
En dat doe-het-zelven geldt op meerdere gebieden. Zo sturen de meeste inwoners hun kinderen naar een privéschool en gaan ze als ze ziek zijn naar een klein privaat ziekenhuisje om de hoek. En in plaats van de politie erbij te roepen, lossen ze hun ruzies liever zelf op.
Twee kanten van het verhaal
Van Zeijl beschrijft dit soort situaties vanuit haar perspectief van de westerse buitenstaander. Waarom staat de overheid het eigenlijk toe dat burgers zelf voor overheid spelen? Waarom is corruptie zo wijd verbreid en zo lastig uit te roeien? Om antwoord te krijgen op haar vragen gaat ze op onderzoek uit. Ze spreekt met buurtgenoten die zo inventief en creatief zijn om het zelf te regelen en ook met mensen uit de haperende overheden zelf. Zo krijg je beide kanten van het verhaal te horen. Je krijgt bewondering voor de wijdverbreide zelfredzaamheid van de Nigerianen, maar leert ook dat de meesten van hen diep in hun hart veel liever een overheid hebben waarop ze kunnen vertrouwen. Want zelfredzaamheid wordt vooral ook bepaald door de dikte van je portemonnee.
Mini-documentaires over mini-maatschappijen
Elk hoofdstuk van het boek is gewijd aan een specifiek onderdeel, zoals gezondheid, onderwijs of veiligheid. Door de combinatie van een mooie vertelstijl, sprekende anekdotes en een vleugje humor is het een mooie verzameling mini-documentaires geworden.
De doe-het-zelfmaatschappij is een aanrader voor mensen die nieuwsgierig zijn. Die meer willen weten over hoe anders het eraan toegaat in een land als Nigeria en Lagos in het bijzonder. Een echte eye-opener.
Previous Post
