1984: Big brother is watching you

22 juli 2022 Selina Jansen

De uitspraak is tegenwoordig niet meer weg te denken. Maar in 1948, toen dit boek geschreven werd, bestond het gelijknamige programma ‘Big Brother’ nog niet. ‘Big Brother is watching you’ geldt zeker voor dit boek van George Orwell. 1984 is een van de beroemdste boeken in de wereld. Het is vertaald in 65 talen en te vinden in ongeveer elke schoolbibliotheek. Het boek vertelt hoe de wereld er, volgens George Orwell, uit zal zien in het jaar 1984. En dat is niet goed..

De Partij

OORLOG IS VREDE
VRIJHEID IS SLAVERNIJ
ONWETENDHEID IS KRACHT

Natuurlijk klopt er niks van deze slogans. Oorlog is geen vrede. Maar de partij zegt het en dus is het zo.
Orwell waarschuwt de lezer voor leiders die te veel macht willen. In het Londen van 1984 is de Partij aan de leiding. De Partij bepaalt wat goed is en wat slecht. Zij bepalen wat je mag doen en vooral wat je mag denken. Via tele-schermen wordt men in hun eigen huis in de gaten gehouden. Woordenboeken wordt steeds leger in plaats van voller, omdat woorden worden verwijderd.
De Partij bepaalt hoe je leeft. Niets is verboden of onwettig omdat er geen wetten zijn. Maar als je iets doet wat de Partij niet aanstaat, krijg je de doodstraf.

Winston

Winston denkt vaak aan vroeger. Dat is moeilijk. Want je weet niet meer wat echt is gebeurd. Je herinnert je kleine dingen, maar je weet niet meer precies hoe het was.

Winston is een werker. Hij werkt in het Ministerie van Waarheid. In Londen zijn vier van deze ministeries:
Het ministerie van de Waarheid. Dat liegt vooral.
Het ministerie van vrede, dat over oorlog gaat.
Het ministerie van Liefde, dat de baas is over haat.
En het ministerie van de Rijkdom. Dat gaat over armoede.

‘Normaal is de wereld niet in 1984. Maar wat is dan ook normaal? Winston werkt in het Ministerie van de Waarheid, waar hij berichten verandert in de krant. De berichten in de krant zijn leugens en toch vervangt Winston de ene leugen weer met een andere leugen. Want dat is wat de Partij van hem vraagt.

Vrijheid

Twee plus twee is vier. Dat is vrijheid. Als je mag zeggen dat twee plus twee vier is, dan bestaat er nog een waarheid. En de vrijheid om die uit te spreken.

Er zijn ook mensen die het niet eens zijn met de Partij. Dit mogen ze niet uitspreken en eigenlijk zelfs niet denken. Toch proberen ze elkaar op te zoeken om een manier te bedenken om de Partij tegen te werken. Geen mens die dit probeert komt hier ongeschonden mee weg. Winston komt erachter wat er gebeurt als de Partij ontdekt dat hij andersdenkend is..

Bizar

Altijd klinkt er een stem uit het tele-scherm. Of je nu slaapt of wakker bent, werkt of eet, binnen of buiten bent. Altijd en overal.

Zelfs het schrijven van deze recensie voelt bizar en chaotisch. Dat is ook hoe het boek op mij overkomt. En met deze wetenschap vind ik dat Orwell een geniaal boek heeft geschreven, wat door de uitgeverij eenvoudig communiceren subliem in gemakkelijke taal is gegoten. Het verhaal komt bizar over, maar als je goed gaat nadenken, zit er een grote kern van waarheid in. Volgen we niet allemaal onze regering vol vertrouwen? Lopen de demonstranten niet tegen tig hoge muren op als ze het niet eens zijn met de Nederlandse regels? En hoe is het gesteld in bepaalde andere landen, waar de leiders van het land bepalen wat er binnen de muren van je eigen huis gebeurt?

1984 is voor mij een ‘must read’, gemakkelijk te lezen en met een ijzersterke boodschap. Dat had George Orwell in 1948 toch maar goed gezien.

Het boek is te bestellen via www.eenvoudigcommuniceren.nl