Zomaar een levenslesje van een héél oude boom

10 januari 2020 Marga van der Vet

In het dorpje Heede in Duitsland, vlak over de grens bij Bourtange (Groningen), staat iets heel bijzonders. Een duizend jaar oude boom die de titel draagt: de oudste en dikste boom van Europa.

Zomerlinde = Tilia platyphyllos

Lokatie: een parkje, midden in het dorp, dat openbaar toegankelijk is. De boom staat op een grasveld en wordt omgeven door een kring van keien. Heede heeft niet echt een centrum, het is een klein dorpje en je rijdt er eigenlijk zo langs. Bij de ingang van het parkje staat een mooie steen met de afbeelding van de Zomerlinde erop. Maar dat is dan ook alles.

Voor mij was de boom dan ook een toevallig ontdekking. Ik ga regelmatig in Dörpen boodschappen doen en zag eigenlijk bij toeval een bordje langs een B-weggetje die naar de boom verwees. Vaak denk ik dat de boom, die er al eeuwen lang stilletjes staat, veel meer aandacht zou mogen krijgen. De oudste en dikste boom van Europa, ongelooflijk, hiér… ! En bijna niemand die het weet.
Indien de boom in een toeristisch gebied had gestaan of een door commercie gedreven land zoals bijvoorbeeld de U.S.A., dan was er een heel feest omheen ontstaan. Minstens een paar souvenierwinkels, betaalde parkeerplaatsen, een restaurant, een hekwerk en bewaking. En niet te vergeten een belangrijke website, een eigen facebook-pagina, twitter en Instagram-account gehad.

(te?) bescheiden eerbetoon

Maar nee, niets van dit alles, slecht een klein parkje, een enorm grote boom en een bord achter glas waar alleen in het Duits enkele feiten opgeschreven staan. Het bord ziet er bijzonder onaantrekkelijk uit, de papieren die erin hangen zijn nauwelijks leesbaar, en de tekst is langdradig en zelfs voor iemand die redelijk goed Duits kan, nauwelijks te volgen.

Een beetje geschiedenis:

De boom is waarschijnlijk 1000 of zelfs 1400 jaar oud. Dit is één van die eeuwenoude dorpslinden, zoals deze vaker voorkwamen in Midden-Europese landen. Het planten van linden in dorpen was een traditie die door het Christendom, vanaf de vroege Middeleeuwen, werd toegepast, vaak bij de kerk. In dit geval stond de linde op de binnenplaats van een burcht, de Schärpenburg. Deze zou in een vroege versie al in de late 13e eeuw hebben bestaan, maar in 1467 in een tweede, modernere variant zijn gebouwd. De oudste vermelding van de linde is uit 1677 toen de Schärpenburg in de oorlog tussen Nederlandse en Duitse troepen werd bestormd en verwoest. Ook de linde werd zwaar beschadigd maar de bevelhebber van Hollandse zijde, de Zweedse Generaal Rabenhaupt, gaf opdracht de boom te sparen.

De gehavende kroon is volledig gesnoeid. Uit de stam is de huidige kroon met oorspronkelijk 16 maar nu nog 11 dikke en 2 dunnere stammen gegroeid. Of het hier werkelijk om een individuele boom gaat of een vergroeiing van meerdere bomen is niet duidelijk. Deze groeiwijze is bij veel oude lindes te zien: na verwoesting van de kroon door een storm of na knotten / snoeien loopt de stam weer uit en vormt een geheel nieuwe kroon. Er zitten enkele flinke staalkabels in de boom, om de boel een beetje bij elkaar te houden of om te voorkomen dat mensen erin gaan klimmen, vermoed ik.

Een beetje mijmeren…

Er staan enkele banken in het ‘parkje’ (je kan het nogmaals nauwelijks een park noemen). Zittend op het bankje tegenover de grote boom, vraag ik mij af hoe het zou zijn als ik met de boom zou kunnen praten. Dat kan natuurlijk sowieso, geen hond hier die het ziet, maar ik bedoel hoe het zou zijn als de boom mij ook zou zien zitten als gesprekspartner en er wederzijdse communicatie zou plaatsvinden.
Ik zou eerst mijn bewondering uitspreken en vertellen hoe onvoorstelbaar ik het vind dat hij al zoveel eeuwen oud is. Hoeveel generaties mensen de boom al heeft meegemaakt, oorlogen of gouden tijden. Paard en wagen, de eerste auto’s en vliegtuigen die ineens overkwamen…. gewoonweg niet te bevatten. En dan nu het digitale tijdperk. Hoe zou de boom kijken naar al die mensen die met camera’s in de weer zijn en zou de boom weten dat hij ook te bewonderen is in een andere dimensie namelijk ‘op het internet’? Ik zou vragen hoe de boom al deze tijden heeft ervaren en hoe hij het vind om al zó oud te zijn … ?

Plotseling gaat mijn telefoon. Ik neem aan, het is mijn man. Hij vraagt bezorgd waar ik blijf. “Een half uur al, zó lang??”, antwoord ik een beetje geschrokken en verbaasd. Hij zit thuis op mij te wachten want we zouden na de boodschappen meteen nog even samen op pad gaan. “Sorry, sorry, ik kom er onmiddellijk aan”, zeg ik, pak mijn tas, sta op van het bankje en haast mij richting de auto.
Terwijl ik wegloop hoor ik ineens de boom. “U ziet, mense-mensje: tijd is een relatief begrip”, zegt hij, terwijl ik geschrokken omkijk.

Bladeren ritselen héél even meer dan de wind kan veroorzaken, de takken lijken te bewegen en een extra schaduw doemt op en trekt even zo snel weer weg.