Zolang de citroenbomen bloeien

Salama houdt van Syrië als de revolutie begint. Salama houdt nog steeds van Syrië als ze noodgedwongen haar land moet verlaten. Als ze tenminste op tijd weg komt. In ‘zolang de citroenbomen bloeien’ schrijft Zoulfa Katouh op een prachtige manier over de verschrikkelijke gebeurtenissen in Syrië, maar ook over hoop, liefde, familie en twijfel. Een debuut om respect voor te hebben.

Salama

Met vermoeide ogen staar ik naar de producten voordat ik ze oppak.

Bij elke beweging doen mijn botten zeer.

Nog één keer loop ik door de gangpaden in de hoop dat ik misschien iets over het hoofd heb gezien,

maar het enige wat ik aantref is een sterk gevoel van heimwee.

Salama is farmaciestudent maar is na nauwelijks een jaar opleiding gedwongen om als arts aan het werk te gaan in het ziekenhuis van Homs, waar de gewonden onophoudelijk binnenstromen. De moeder van Salama is omgekomen, haar vader en broer opgepakt bij protesten. Ze staat er alleen voor, met haar schoonzus Layla.

Angst

De rest van de dag drukken Khawfs woorden zwaar op mijn gemoed.

In mijn hart woedt een oorlog, terwijl ik me probeer vast te klampen aan flarden van geluk.

De hoop dwaalt als een geest door mijn lichaam.

Een gevoel wat op een zeer indrukwekkende manier naar voren komt in ‘zolang de citroenbomen bloeien’, is angst. Lange tijd lijkt Salama een stoere en sterke vrouw, maar steeds vaker blijkt dat ze doodsbang is. En terecht! Haar angst en PTSS komen niet alleen naar voren in paniekaanvallen, maar ook in de menselijke gedaante van Khawf. Khawf vond ik in het begin moeilijk te plaatsen, mysterieus. Steeds meer krijgt hij betekenis en een doel. Uiteindelijk lijkt hij haar redding te worden.

Kenan

De haartjes in mijn nek gaan overeind staan, zo spannend vind ik het om tussen al deze mensen naar de plek van het protest van vandaag te lopen.
Het Vrijheidsplein.

Salama vindt tegen alle verwachtingen in de liefde in Syrië. Kenan blijkt al een bijzondere plek in haar leven te hebben nog voor ze hem persoonlijk kent. En door zijn filmpjes over de revolutie op youtube te zetten, heeft hij het gevoel iets voor zijn thuisland te kunnen doen. Hij wil Syrië niet verlaten. Hier is hij thuis en hier zorgt hij voor zijn broertje en zusje. Wat Salama niet meer kan doet Kenan voor haar: dromen van een toekomst.

Hoop

Elke citroen zal een nakomeling voortbrengen en de citroenen zullen nooit uitsterven.

Zoals ik al zei: hoop, liefde, familie en twijfel. Het zijn grote onderwerpen, die allemaal een prachtige plek krijgen in ‘zolang de citroenbomen bloeien’. Ik heb bewondering gekregen voor Kenan en Salama, die de hoop nooit hebben opgegeven. Ze zorgen voor hun familie en voor vreemden, alsof het hun levenstaak is. En ze houden hun liefde puur, ondanks alle wanhoop en haat om hun heen. Deze debuutroman van Zoulfa Katouh is werkelijk adembenemend.