SPQR: een historisch overzicht van Rome

De befaamde uitdrukking SPQR is in Rome overal te lezen, op van alles van putdeksels, straattegels tot afvalbakken. De leuze betekent ‘Senatus PopulusQue Romanus’, oftewel ‘De Senaat en het Volk van Rome.’ Het gaat terug tot de tijd van Cicero (1^e eeuw v.Chr.) en slaat op de twee instituties die doorheen de Romeinse geschiedenis de belangrijkste bronnen van het politieke gezag waren.

Over deze geschiedenis schreef de Britse classica Mary Beard een lijvig boek met de gelijknamige titel ‘SPQR’. Haar werk omspant een duizendjarig overzicht waarin ze beschrijft hoe Rome van een klein dorpje in midden Italië geleidelijk aan kon uitbloeien tot het centrum van wat ‘s werelds machtigste imperium ooit zou worden. Aangezien het bijna onmogelijk is het werk gevat te recenseren, zet ik voor u even de sleutelmomenten in het kort op een rijtje.

21 april 753 v Chr. Mythologische stichting van de stad

Wanneer is Rome begonnen? Ieder van ons heeft wellicht wel eens het verhaal gehoord van het duo Romulus en Remus. De mythe, zoals opgetekend door de antieke geleerde Livius, gaat als volgt. Romulus en Remus werden gebaard door Rhea Silvia in de Italiaanse stad Alba Longa. Daar was Silvia’s oom Amulius aan de macht gekomen, nadat die zijn broer Numitor van de troon had gestoten.

Om erfgenamen te voorkomen had Amulius de functie van priesteres aan Rhea Silvia opgelegd, waardoor ze voor altijd maagd zou moeten blijven. Volgens de legende werd Rhea Silvia door een tussenkomst van de god Mars toch zwanger. Zodra de tweeling werd geboren, droeg Amulius zijn dienaren op hen in de nabijgelegen Tiber te werpen. Desondanks overleefd de tweeling, aangezien ze werden gered door de befaamde en zogende wolvin.

Eenmaal volwassen herenigden het duo zich met hun grootvader Numitor en versloegen ze samen de wreedaardige Amulius. Daarna ambieerden de broers om ook zelf een stad te stichten. Romulus opteerde voor de heuvel die als de Palatijn bekendstond, Remus koos op zijn beurt voor de Aventijn. Weldra ontstond er een ruzie waarbij Remus over de verdedigingswal van zijn broer sprong. Als reactie hierop doodde Romulus zijn broer en zou daarbij de volgende woorden hebben gesproken: ‘Laat iedereen die over mijn muren springt zo omkomen.’

2 augustus 2016 v.Chr. Slag bij Cannae

Later in de geschiedenis, wanneer Rome al serieus in omvang was gegroeid, ontmoeten we een zekere Hannibal Barkas. Zijn naam doet wellicht bij iedereen wel een belletje rinkelen. Hij was de knotsgekke generaal die met een contingent strijdolifanten de Alpen doorkruiste. Dat deed hij tijdens de zogeheten Tweede Punische oorlog. In deze strijd stonden de twee rivaliserende grootmachten van de Middellandse Zee tegenover elkaar: Rome en Carthago.

Rome won weliswaar de oorlog, maar niet voordat zij een aantal verpletterende nederlagen hadden te lijden wegens het tactisch genie van de legendarische Hannibal.

2 september 31 v.Chr. Slag bij Actium

We schrijven 2 september 31 v.Chr. De Romeinse republiek loopt na decennia van burgeroorlog plotsklaps op haar einde. Bij Actium, een schiereiland voor de Griekse kust, houden de troepen van Marcus Antonius en zijn Egyptische minnares Cleopatra een beslissende strijd tegenover de vloot van de latere keizer Augustus.

Octavianus, zoals hij toen nog heette, schilderde zijn tegenstrever af als een verrader van het volk die er met zijn Cleopatra een decadente levensstijl op nahield. Op het beleid van Antonius volgde dan ook snel een openlijke strijd die, voor een van ’s werelds meest beslissende militaire confrontaties, in feite een nogal prozaïsche bedoening was.

Octavianus behaalde een gemakkelijke overwinning dankzij het optreden van zijn militaire toeverlaat Agrippa. Antonius en Cleopatra vluchten weg uit het geweld en lieten daarbij de rest van hun soldaten simpelweg in de steek. De slag bij Actium zou later een sleutelrol spelen als ontstaansmoment van het keizerrijk.

SPQR, alles over de geschiedenis van Rome

Wil je meer sappige details uit de geschiedenis van Rome weten? Ben je geboeid door zowel de mythen als door de waargebeurde verhalen. Of wil je wel eens de levens leren kennen van generaals, consuls of zelfs de gewone man? Haal dan zeker ‘SPQR’ in huis!