Oorlog in inkt; dagboekverhalen van kinderen

Het is en blijft belangrijk dat de verhalen van degenen die de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt verteld worden. In ‘Oorlog in inkt’ zijn Suzanne Wouda en Annemarie van den Brink het archief van het NIOD (Instituut voor oorlogs- holocaust en genocidestudies) ingedoken. Ze bewerkten een aantal oorlogsdagboeken van jongeren en maakten die toegankelijk voor kinderen van nu. Daardoor kunnen zij lezen hoe leeftijdsgenoten destijds de oorlog hebben beleefd.

Het NIOD werd direct na de oorlog opgericht en verzamelt en bewaart dagboeken, brieven en andere papieren uit de oorlog.  Een belangrijk archief- en documentatiecentrum, waardoor iedereen kan lezen hoe het was om de oorlog mee te maken en de getuigen hun verhaal kunnen blijven vertellen.

Mooie mix tussen lees- en informatieboek

Wouda en Van den Brink verzamelden voor ‘Oorlog in inkt’ de dagboeken van 14 jongeren; 7 meisjes en 7 jongens en bewerkten die tot korte verhalen. Elk verhaal wordt ingeleid door een stukje achtergrondinformatie en wordt ook afgesloten door een nawoord waarin verteld wordt hoe het met de hoofdpersoon is afgelopen. Het is deze mix tussen lees- en informatieboek die dit kinderboek zo bijzonder maakt. Je leeft als lezer mee met de hoofdpersoon, bekijkt de wereld door zijn of haar ogen en je leert tegelijkertijd de feiten en cijfers die erbij horen.

Niets is zwart-wit

Bij het samenstellen van hun boek zijn de schrijfsters bewust te werk gegaan. Zo selecteerden ze niet alleen dagboeken uit de verschillende oorlogsjaren, maar pikten er ook die fragmenten uit die samen een zo volledig mogelijk beeld geven van de oorlog. De situatie van een kind op het platteland was anders dan die uit de grote stad. Ze kozen voor de verhalen van joodse kinderen, maar ook voor die van kinderen waarvan de ouders bij de NSB zaten. Verhalen over het verzet en over de kampen in Nederlands-Indië. Verhalen van de “goeden” en de “slechten”. Door al die verschillende perspectieven bij elkaar te brengen, blijkt maar weer eens dat in een oorlog niks zwart-wit is.

“je beseft hoe heftig een oorlog is en hoeveel kanten er aan een oorlog zitten. En ook hoe bepalend de plek is waar je woont en welke invloed het gezin heeft waarin je opgroeit.”

Verhalen van moed en hoop

De verhalen zijn niet allemaal even vrolijk om te lezen. Sommigen zijn erg aangrijpend, zoals het verhaal van George en Ursula die als jonge kinderen in concentratiekampen terechtkwamen. Maar er is niet alleen ellende. Je leest in de dagboeken ook hoe mensen voor elkaar zorgden, elkaar hielpen of hun leven waagden. En hoeveel optimisme en plezier er ook te midden van alle ellende was.

Steef Liefting voorzag de verhalen van illustraties. Hij tekende niet alleen plaatjes van oorlogssituaties maar ook van vogels. Zij vormen immers het ultieme symbool van vrijheid.

Verhalen om door te vertellen

‘Oorlog in inkt’ is zo’n boek dat eigenlijk alle kinderen zouden moeten lezen. Zeker wanneer ze op school leren over de Tweede Wereldoorlog. Om meerdere redenen. Omdat het alle aspecten van een oorlog belicht, omdat het de lezer laat kijken door de ogen van een leeftijdsgenoot, en omdat het meer is dan alleen een informatieboek. Het zijn de verhalen van echte getuigen. En niet in de laatste plaats omdat het een duidelijke boodschap heeft: want het laat zien wat er gebeurt als mensen zichzelf meer waard vinden dan een ander.

‘Oorlog in inkt‘ is geschikt voor kinderen vanaf ongeveer 10 jaar.