Karol, een man die Paus werd

Gastrecensie van: Edwin Stok. Karol, een man die Paus werd  (2005), een Taodue film, regisseur Giacomo Battiato

Soms is een film zo goed, dat die wereldwijd voorzien wordt van recensies. Van Amerika tot Pakistan werd er geschreven en gepraat over de film “Karol, a man who became Pope”. In Nederland is deze film te koop met een Nederlandse titel & Nederlandse ondertiteling ; “Karol, een man die Paus werd”.

Taodue

Deze Taodue film uit 2005 van regisseur Giacomo Battiato is een geromantiseerde indrukwekkende film over het leven van Karol Jósef Wojtyla, de Poolse man die Paus Johannes Paulus II zou worden. Geromantiseerd, zeker niet in de zin van lieflijk, maar in de zin van “niet een documentaire”. Er komen hele heftige momenten voor in de film, zo indrukwekkend dat je ze nooit meer zult vergeten. Deze film toont waarom en hoe Karol Jósef Wojtyla werd gevormd door de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog en daarna door de Russische bezetting van zijn land Polen. Ik benadruk de Taodue uitgave, omdat er meer “Karol” films zijn gemaakt. Geen enkele andere film komt zelfs maar in de buurt van deze Taodue film. De verhaallijn, de beelden, de acteurs en de muziek (Ennio Morricone) vormen als geheel een meesterwerk dat een diepe indruk achterlaat.

1939 – 1978 

De verhaallijn van deze film begint in 1939 wanneer nazi-Duitsland Polen binnen valt, en loopt door tot in het jaar 1978 wanneer Karol Wojtyla tot Paus is gekozen. Een film met momenten die door merg en been gaan. De verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog maken een besef wakker in Karol, dat de waardigheid van het menselijke bestaan in het grootste gevaar terecht is gekomen. Het zijn de oorlog en de vernedering, de diepe menselijke tragedie, die hem laten beseffen dat hij onderdeel uitmaakt van het tegendeel, zoals in de grote Bijbelse vertellingen op bepalende momenten in de geschiedenis het goede opstond tegenover het woekerende kwaad.

Tweede Wereldoorlog

Karol besluit om Priester te worden. Hij ondergaat een kracht die hem welhaast onkwetsbaar maakt voor de angst die de Gestapo en de gehate SD proberen op te leggen. Executies en transporten naar de vernietigingskampen, razzia’s, het wordt allemaal nadrukkelijk en uitvoerig in beeld gebracht in deze 3 uur durende DVD film. Ik schreef al dat sommige scenes door merg en been gaan. Heftig en emotioneel.

Sovjet bezetting 

Na de Tweede Wereldoorlog volgt de bezetting door de Sovjet Unie, en Karol wordt het doelwit van een communistische spion, afluisterapparatuur en verhoren. Maar Karol blijft overeind en groeit intussen in de rangen van de Katholieke Kerk. Dan komt de grootste beproeving met het dringende verzoek van de bewoners van Nova Huta, een geheel nieuwe stad naar Sovjetmodel, een stad waar geen God mag bestaan. De inwoners die naar deze stad zijn gebracht, willen een Kerk en een kruis. En ze vragen Karol om met de oprichting van een kruis de nieuwe plek voor hun Kerk die er niet mag zijn, in te komen zegenen. Een volk dat hun overheersers letterlijk trotseert met de oproerpolitie tegenover zich.

Excursies 

Karol Wojtyla neemt groepen studenten mee op uitstapjes naar onder meer het Reuzengebergte in Polen (op de grens tussen Polen en Tsjechië). Daar werkt hij aan het geestelijke welzijn van de mensen met wie hij een band heeft opgebouwd. Tijdens deze excursie wordt hij teruggeroepen naar het Bisdom, want hij wordt benoemd tot hulpbisschop en later zelfs tot Aartsbisschop van Krakau. Piotr Adamczyk in de rol van Karol Wojtyla vertolkt met verve de charismatische persoonlijkheid die gedreven werd om het kwaad in de wereld te weerstaan, en een leven van liefde en compassie te prediken.

Veel meer geschiedenis dan religie 

Deze Taodue film van Giacomo Battiato is veel meer een emotionele aangrijpende weergave van de donkere geschiedenis van Europa in de 20^e eeuw, dan een film over religie. Je hoeft bepaald geen Katholiek te zijn om deze film te waarderen. Ik heb veel goede films gezien. De film “Karol, een man die Paus werd” behoort tot de groten. De verhaallijn is prachtig en verschrikkelijk, de acteurs zijn bijzonder geloofwaardig, en de scenes in de film zijn van het soort dat je je voor altijd blijft herinneren. Hania als een hechte vriendin van Karol, speelt een sleutelfiguur door heel de film heen. Niet alle persoonlijke banden met Karol Wojtyla zijn feitelijk correct in de film. Het is een geromantiseerde film over zijn leven en zijn roeping. Indringend, emotioneel en aangrijpend. Alles wat zich in Polen afspeelde, is op locatie in Polen gefilmd.

Habemus Papam, Cardinalem Karol Wojtyla 

Na de onverwachte dood van Paus Johannes Paulus I (hij stierf al 33 dagen na zijn verkiezing tot Paus) duurde het volgende Conclaaf langer dan gewoonlijk. Door het ontbreken van een duidelijke meerderheid voor een nieuwe Paus, werd er besloten om op een alternatieve kandidaat te stemmen, een consensus-kandidaat. Na het informele overleg liep de Kardinaal van Polen naar Karol Wojtyla.  “Karol, God roept je. We gaan op jou stemmen. Zul je aanvaarden ?”  Direct na de verkiezing van Karol Wojtyla tot Paus, laat de film de reacties zien van zijn Poolse vriendenkring.

Niet geschikt voor kinderen

Vanwege de vele aangrijpende en gewelddadige gebeurtenissen uit Wereldoorlog II en de daaropvolgende Communistische bezetting en repressie van Polen, is deze film nadrukkelijk niet geschikt voor een jeugdig publiek.

Drie uitspraken van Karol Wojtyla 

Karol Wojtyla was een charismatische persoon. Zijn meelevendheid en zijn kracht om dingen uit te spreken in gewone-mensen-taal zullen het meest herinnerd worden. Uit een vol leven pak ik drie van zijn uitspraken die me bij zullen blijven ;

–  “Eén hart, één ziel”
–  “De mens staat halverwege tussen God en het niets. En hij moet kiezen”
–  “Een Priester is een man die er is voor anderen”

Historische film 

Deze drie uur durende film is een historische film, indrukwekkend en aangrijpend. Het toont een deel van de geschiedenis, zonder iets te verhullen. Ik heb de film al vele jaren in mijn collectie. De vervolgfilm “Karol, de Paus, de man” heb ik nooit gekocht. Soms worden ze samen verkocht als dubbele film. Soms worden ze ook samen besproken als recensie. Ik beperk me vandaag tot alleen “Karol, een man die Paus werd”, wat dezelfde film is als “Karol, a man who became Pope”, maar onder de Nederlandse titel wordt de film in het Nederlands ondertiteld. (en in de Engelse versie niet, zoals de streaming video van de Engels getitelde film op internet laat zien)

In zijn voetstappen 

Paus Johannes Paulus II, de eerste niet-Italiaanse Paus sinds de 16^e eeuw, heeft velen geïnspireerd, katholiek en niet-katholiek. De film “Karol, een man die Paus werd” geeft een extra stimulans om het land Polen op je reislijst te zetten, en Karol Wojtyla’s voetstappen te volgen met een bezoek aan Krakau, Wadowice, Nova Huta, en het Reuzengebergte.

In de schoenen van de Visser

Vijftien jaar voordat de eerste niet-Italiaanse Paus sinds de 16^e eeuw werd gekozen, schreef de Australische auteur Morris West een fictieroman met de titel “The shoes of the Fisherman” (in het Nederlands verschenen als “In de schoenen van de Visser”). In dit boek voorspelde Morris West dat er een Paus uit het Oostblok gekozen zou gaan worden. Zijn voorspelling is waarheid geworden. Dit boek bevat nog meer voorspellingen die óók zijn uitgekomen.

Januari 2024, Edwin Stok