De zonderlinge geschiedenis van Dr. Jekyll & Mr. Hyde

‘In elk mens huist een dubbele natuur, licht en duister bestaan in hem naast elkaar, maar bij mij ging de kloof daartussen dieper, werd zij peilloos en onoverbrugbaar.’ Aan het woord is dr. Henry Jekyll in het fascinerende verhaal. ‘De zonderlinge geschiedenis van Dr. Jekyll & Mr. Hyde’. Deze wereldberoemd geworden gothic novel van de Schotse auteur Robert Stevenson werd voor het eerst gepubliceerd in 1886 en spreekt tot op heden nog steeds tot de verbeelding.

Een merkwaardige herinnering

Tijdens een wandeling door de straten van het Victoriaanse Londen ontmoeten we de vermaarde notaris Utterson en zijn neef Richard Enfield. Bij een deur in een van de achterstraatjes van de stad, deelt Enfield een merkwaardige herinnering over de locatie.

Hij vertelt over een klein meisje die hij op een avond had gezien. Het meisje werd aldaar ruwweg door een man aangelopen. Deze laatste liep het kind doodbedaard onder de voet en liet haar vervolgens gillend liggen. Ogenblikkelijk kwamen de familieleden aangesneld en er ontstond daarop een hevig tumult. De geweldenaar, die luisterde naar de mysterieuze naam Hyde, hield zich ijzingwekkend kalm en leek zich van geen kwaad bewust.

‘Ik heb nooit een kring van gezichten gezien die zo vol haat waren, en de man stond daar middenin met een sombere, minachtende koelbloedigheid-goed, hij was bang, dat kon ik ook zien, maar met een lef als de duivel zelf.’

Op zoek naar Edward Hyde

Eenmaal thuisgekomen doorleest Utterson diezelfde avond nog de wilsbeschikking van dokter Henry Jekyll, een vriend en befaamd arts in Londen. Tot Utterson’s grote verbazing constateert hij dat Jekyll al zijn bezittingen zou laten overgaan in de handen van zijn ‘vriend en weldoener’ Edward Hyde. Na het vernemen van deze gegevens ontstaat er bij Utterson de drang om op onderzoek uit te gaan naar de persoon van die zogenaamde Edward Hyde. De notaris vat het plan op om zich voor de geheimzinnige deur te installeren waar zijn neef Enfield deze Hyde had zien binnengaan.

Zijn volharding wordt beloond. Reeds bij het schemeren van de avond nadert de man die hij tracht te vinden. Maar de ontmoeting tussen beiden loopt niet van een leien dakje.

‘Hyde trok zijn schouder terug: het was alsof hij ineenkromp. Zijn adem siste tussen zijn tanden terwijl hij inademde, doch zijn schrik duurde slechts een ogenblik, en hoewel hij de notaris niet aankeek, antwoordde hij koelbloedig: ‘Zo heet ik, ja. Wat wilt u van me?’

De moord op Sir Danvers Carrew

Bijna een jaar later wordt Londen opgeschrikt door een tweede voorval. Deze verwekte des te meer opschudding aangezien het slachtoffer een vooraanstaand persoon was. Het gaat over de bejaarde heer Danvers Carew die in een steeg werd afgeranseld door dezelfde meneer Edward Hyde. Deze laatste kreeg ineens een aanval van woede en sloeg Carew met zijn wandelstok meermaals op het hoofd.

‘Het volgende ogenblik stond hij, als een razende aap, bovenop zijn slachtoffer te dansen terwijl hij een regen van slagen op hem liet neerkomen; het lichaam stuiterde heen en weer over de weg en je kon de botten horen kraken.’

Henry Jekyll’s grootste geheim

De speurtocht naar de sinistere Hyde leidt uiteindelijk naar het laboratorium van Henry Jekyll. De bolleboos, die zich recentelijk als kluizenaar gedroeg, weigert zijn studeervertrek te verlaten. Volgens zijn personeel maakt hij thans vreemde geluiden en vraagt hij hen telkenmale om een vreemdsoortig medicijn. Wat er werkelijk aan de hand is met dokter Jekyll blijft echter een raadsel, een raadsel wat voor de attente lezer wellicht steeds duidelijker zal worden.

Jekyll & Hyde is brandend actueel

Deze novelle uit 1886 staat bol van verwijzingen naar de dubbelzinnigheid van de Victoriaanse samenleving. Toch is het thema van alle tijden. Volgens bestsellerauteurs zoals de Vlaamse psychiaters Dirk de Wachter en Paul Verhaeghe kennen we vandaag bijvoorbeeld een ongeziene toename van identiteitsproblemen. Zo beschrijven ze in hun respectievelijke boeken ‘Borderline Times’ en ‘Identiteit’ hoe de hedendaagse prestatiemaatschappij kan leiden tot vertwijfeling en verlies van zelfbesef. De vraag ‘wie ben ik?’ is in die zin brandend actueel. Vandaar dat dit verhaal over de strijd tussen goed en kwaad interessant is om lezen, zeker wanneer deze strijd gestreden wordt binnen de context van het individu.