De Humanisten – Sarah Bakewell

Dromers, denkers en onderzoekers die de wereld veranderden. Dat pas een ondertitel waar ik nieuwsgierig van word. Sarah Bakewell deed onderzoek naar schrijvers, denkers, wetenschappers en kunstenaars van de afgelopen 700 jaar. Wat deze grootheden gemeen hebben is dat ze allemaal een gemeenschappelijk doel nastreven: het begrijpen van de ware essentie van het mens-zijn.

Humanisme

Het humanisme is mij nog redelijk onbekend. Dat het gaat over het mens-zijn, daar kan ik ook wel iets bij bedenken. Maar vraag mij niet om uit te leggen wat het humanisme inhoudt. En ben ik eigenlijk een humanist? Of moet ik dan echt in iets bovennatuurlijks geloven? Gaat geloof en humanisme eigenlijk wel samen? De antwoorden verbazen me op zijn zachtst gezegd. In ‘De Humanisten’ weet Sarah Bakewell, een gerenommeerde Britse schrijver en literair biograaf, op een heel prettige manier uitleg te geven. Aan de hand van gedachten van vroegere grote denkers legt ze uit wat het humanisme inhoudt. En dat is toch nog best uitgebreid.

Ik ben een mens, en niets menselijks is mij vreemd.
– Publius Terentius Afer

Persoonlijk

Het humanisme blijkt nogal een persoonlijke zaak te zijn. Het is een levensovertuiging te noemen die niet aan bepaalde theoreticus of beoefenaar kan worden gekoppeld. Veel humanisten gebruiken de term niet eens voor zichzelf. En juist dat past ook erg goed bij het humanisme.

Humanisten hebben vooral belangstelling voor wat mensen allemaal kunnen. Alles wat de mens nu bezit, is door de mens bedacht en gemaakt. Dit maakt ons mensen al een soort goden. Toch zijn er ook humanisten die gelovig zijn, ook die vrijheid mag binnen het humanisme bestaan.

Dit alles is door ons uitgevonden. Het zijn menselijke uitvindingen. Het zijn de dingen die worden gezien als door mensen gemaakt: al die huizen, dorpen en steden, en ook alle bouwwerken op aarde. (…) Van ons zijn de schilderijen, de sculpturen, de ambachten, de wetenschappers en de kennis. (…) Van ons zijn al die verschillende talen en alfabetten.

Groot

Naast zeer interessant is het boek ‘De Humanisten’ ook een zeer groot boek, in omvang. De levens van verschillende grote denkers worden ruim uitgeschreven. Dit is natuurlijk leuk om te lezen, maar een korte indruk van het humanisme krijg je hier niet meteen mee. Ik denk dat dit boek dan ook vooral bedoeld is voor diegenen die zich echt interesseren in de levens en denkwijze van deze mensen en het humanisme in de breedst mogelijke zin willen begrijpen. Soms zijn de vertellingen namelijk nogal lang en minder interessant, maar dat is waarschijnlijk ook een persoonlijke kwestie.

Er is niets zo mooi en legitiem als goed en gepast proberen te leven als mens. Geen kennis is zo moeilijk te verwerven als weten hoe we dit leven goed en op natuurlijke wijze leven. De meest barbaarse kwaal die we als mens kunnen oplopen, is om ons bestaan te verwachten.