Een emotionele familiegeschiedenis

‘Als de sterren fonkelen’ is het tweede boek van Jet Nijland. In dit boek reis je mee met Liz, kleindochter van Bram en Saar. Na het overlijden van haar opa gaat ze op zoek naar zijn verleden. Een verleden waar hij nooit echt over wilde praten.

Liz krijgt een geel boekje

Het verhaal van ‘Als de sterren fonkelen’ start als Liz na het overlijden van haar open een geel boekje krijgt, een informatiebrochure over Nordhausen. De foto’s in het boekje choqueren haar, maar dat valt in het niet bij de aantekening van haar opa: ‘Ik was erbij.’ Liz doet wat onderzoek online, maar al snel besluit ze haar opa achterna te reizen: ze gaat naar Duitsland. Ze reist in een camperbusje dat ze zelf heeft opgeknapt. Hoe dat ze moet doen, heeft ze van haar opa geleerd.

Verlegen slaat Liz haar ogen neer. ‘Dank je wel. Ik heb een goede leermeester gehad. Mijn opa. […] Hij was timmerman en heeft mij veel geleerd. Bovendien vind ik het leuk om een beetje te klussen.

‘Als de sterren fonkelen’, p. 49

Bram moet naar Duitsland

Net als zoveel mannen krijgt Bram in 1942 een oproep om in Duitsland als dwangarbeid te gaan werken. Hij moet Rotterdam verlaten, de stad waar hij geboren en getogen is en waar zijn verloofde Saar woont. Bram besluit wel te gaan en niet onder te duiken. Hij is bang dat de Duitsers dan zijn familie en vrienden gaan ondervragen of erger nog: ze gaan natrekken. En dat zou Saar in gevaar kunnen brengen. Hij vertrekt naar Duitsland, samen met de broer van Saar. Maar al heel snel scheiden hun wegen en gaan ze ieder naar een andere plek in Duitsland.

Saar blijft achter in Nederland

Ook voor Saar wordt het leven in Rotterdam tijdens de oorlog steeds moeilijker. Ze blijft zich op haar manier verzetten tegen de Duitsers. Saar en Bram blijven via brieven min of meer op de hoogte van wat er bij elkaar gebeurt. Omdat de brieven gelezen worden, kunnen ze niet alles schrijven wat ze willen.

Plotseling komt Saar op een idee. Ze zal de moffen eens treiteren en zich ongemakkelijk laten voelen. Ze laat hen niet opnieuw haar leven bepalen.

‘Als de sterren fonkelen’, p. 61

Een zwaar onderwerp toegankelijk beschreven

Jet zet in ‘Als de sterren fonkelen’ heeft twee prachtige verhalen neer – het verhaal van Liz en Tom in deze tijd en het verhaal van Bram en Saar tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze vraagt met dat laatste verhaal aandacht voor de dwangarbeiders tijdens de oorlog. Nu denk je misschien ‘wat een zwaar onderwerp’ en dat is het ook. Maar is er ook genoeg ruimte voor humor en daarnaast vooral ook voor liefde – in beide tijdlijnen. Dat het gaat om de (geromantiseerde) familiegeschiedenis van de schrijfster maakt het alleen nog maar indrukwekkender. Een prachtig verhaal, dat nieuwsgierig maakt naar het volgende verhaal dat Jet Nijland gaat vertellen.

Meer verhalen over de Tweede Wereldoorlog