Weg van de natuur – Kees Vuyk
‘Weg van de natuur’ is geschreven door de Nederlandse filosoof en psycholoog Kees Vuyk en uitgegeven door Ten Have. Het boek is vers van de pers!
De grote ontworteling
Het boek heeft als subtitel: ‘Over de grote ontworteling’. Dat vond ik zeer interessant klinken en ik was dan ook meteen geïnteresseerd in dit boek. Door de subtitel besefte ik mij ook meteen dat de titel niet wég van de natuur is, in de zin van: ik hou van de natuur, maar het omgekeerde dus, de mens staat steeds verder van de natuur af; de grote ontworteling. Maar hoe is deze ontstaan en is er nog een kans op herstel? Oftewel: kunnen we nog onze relatie met de natuur herstellen?
De natuur anno 2024
Dat het slecht gaat met de natuur, zien we dagelijks in het nieuws, in rapporten, in documentaires, YouTube video’s, podcasts en lezen we in vele boeken. En we zien het om ons heen: bosbranden, overstromingen, droogte, hitte, verlies van biodiversiteit, bijensterfte, etc. etc. Je moet wel onder een steen leven om dit te negeren. In dit boek echter geen opsommingen van feiten en gebeurtenissen, maar de dieper liggende achtergronden van de relatie van mensen tot de natuur.
Kees Vuyk pakt het onderwerp groots aan; zelfs de consumptiemaatschappij, stad versus platteland, de migratiecrisis en het verlangen naar autocratische leiderschap komt aan bod.
Veel informatie
Ik heb het boek met veel interesse gelezen maar moest het ook af en toe even wegleggen om de informatie te laten bezinken. Vaak dacht ik: “Wat wéét die man toch veel”, maar hij is (was) natuurlijk niet voor niets universitair hoofddocent verbonden aan de faculteit Geesteswetenschappen van de universiteit in Utrecht.
Vaak dacht ik ook: “Wat knap om op macro-niveau de grote verbanden te zien”. Er komt dan ook een heel stuk geschiedenis in beeld, want Vuyk doet niet aan korte termijn inzichten en visies, maar werkt de onderwerpen grondig uit.
Ook schuwt Vuyk zware thema’s zoals ‘omvolking’ niet. In dit sub-hoofdstuk legt hij haarfijn uit waar de term vandaan komt en hoe het komt dat migratie momenteel een van de meest besproken politieke thema’s is in alle landen van het Westen.
De trek van platteland naar de stad
Interessanter vond ik zelf de hoofdstukken over de trek van platteland naar de stad; de moeder van alle migratie.
De uittocht van het platteland is een gebeurtenis waarvan de betekenis nog weinig is overdacht. Vaak ziet men die vooral als vooruitgang.
En het hoofdstuk over het ontstaan van de consumptiemaatschappij. Detail: natuurlijk wist ik altijd al, dat Amerika qua marketing, reclame en consumenten-trends voorop loopt ten opzichte van de rest van de wereld. Maar hoé dit komt, legt Vuyk haarfijn uit.
De wending die de reclame in de twintigste eeuw maakt, is dat het voornaamste doel verandert van informeren naar prikkelen.
De kunstmatige consumptiebehoefte is onstilbaar.
Tegelijkertijd vergroot de consumptiemaatschappij de afstand tussen mens en natuur doordat de natuur voornamelijk verschijnt als hulpbron voor de creatie van de eindeloze stroom verbruiksgoederen (en een beetje ter recreatie van degene die deze goederen produceren).
Een balanceeract
Het hoofdstuk linkse en rechtse gemeenschappen of de balanceeract van de democratie is razend interessant en zeer actueel. De auteur legt uit dat zowel extreem links als extreem rechts de democratie kunnen ondermijnen. Wat hier aan ten grondslag ligt, wordt tevens uitgelegd, waarbij wordt opgemerkt dat dé democratie geen goed natuurbegrip heeft.
De praktijk van de politiek vandaag demonstreert dat democratieën er moeite mee hebben zich tegen die bewegingen te verweren (red: aanvallen van extreem links en extreem rechts). Dat verklaart mede de vele crises van deze eeuw.
Terug naar de natuur of plezier in spelen
Tot slot eindigt het boek met een paar hoofdstukken over de toekomst. Hoe zal het in de eenentwintigste eeuw verder gaan? In de laatste hoofdstukken zoomt Kees Vuyk in op de relatie mens en natuur, kijkt hij naar alternatieven voor de standaardrelatie en komt hij met een alternatief dat hoopt biedt op een vreedzame en duurzame voortzetting van leven op aarde, in heel zijn diversiteit. Het sleutelwoord is hier vooral: spelen met de natuur. Ondanks dat ‘spel’, ‘dans’ en ‘zelfbewustzijn’ als einde van dit boek misschien een beetje zweverig overkomen, komt Vuyk hier met concrete ideeën en visies over hoe wij de relatie met de natuur kunnen herstellen.
Weg van de natuur – Reflectie en actie
Ik heb het boek, zoals gezegd, met veel interesse gelezen en ga het zeer zeker aan mensen in mijn omgeving cadeau geven. Het is in mijn ogen een stuk achtergrondinformatie die we allemaal missen omdat we leven van gebeurtenis naar gebeurtenis zonder daadwerkelijke reflectie.
Het is geschreven in begrijpelijke taal en is vanaf hoofdstuk één tot aan het einde een vloeiend geheel dat niet alleen leest als ‘logisch’ maar ook een eye-opener is. Een vrolijk verhaal? Nee, dat zeker niet, maar zolang er nog zulke knappe koppen als Kees Vuyk ‘boven de politiek’ kunnen staan en niet alleen reflectie maar ook actie bieden, is er nog hoop…
Previous Post
Next Post
