Zelfs als alles eindigt

26 mei 2024 Marga van der Vet

‘Zelfs als alles eindigt’ is geschreven door Jens Liljestrand en is wat mij betreft een indrukwekkende dystopische roman. Maar ik heb ook een beetje kritiek.

Jan Modaal

Stel je bent een gezin, bestaande uit een man die héél veel van zijn gezin en kinderen houdt (maar ook een minnares heeft), een lieve moeder, een pasgeboren baby, een autistische zoontje en een vervelende pestpuberdochter. Samen op vakantie in de bossen van jouw eigen land: Zweden. Een vakantiehuisje aan een groot meer met een oude knorrige buurman. Tja, beetje cliché-matig en so far so ‘good’, denk je dan als lezer.

Maar dan komen de bosbranden steeds dichterbij. Paps zet het hele gezin in de elektrische auto en ‘ze vluchten voor hun leven. ‘Vluchten’ als in: vrij relaxed na toch echt wel vele waarschuwingen van de overheid. Maar laat de moeder nu net de avond ervoor met de huilende baby op schoot een tijdje in de auto hebben gezeten met de airco vol aan, vanwege de vreselijke hitte… en de accu is dus leeg. Het drama kan beginnen!

Vluchten voor je leven

Het gezin gaat dan maar lopend de bossen in, op weg naar het eerstvolgende dorp waar ze de bus kunnen nemen en de trein terug naar Stockholm. Hun oude knorrige buurman wil niet mee, die overigens later een belangrijke rol in het verhaal zal spelen. De ellende zit er meteen goed in, want alles zit hen tegen. De hitte, de dreiging en de wanhoop als het dichtstbijzijnde dorp al is verlaten. Het wordt allemaal zó goed en beeldend beschreven dat je als lezer intensief mee leeft.

Het ‘normale’ gezin is niet veel later elkaar kwijt, en wordt opgevangen in een ‘camping’ bij een ander dorp waar zij de status ‘klimaatvluchtelingen in eigen land’ hebben gekregen. In afwachting van een trein; die gaat toch nog wel? En hoe zit het met de ongelooflijke chaos en rampen die zijn uitgebarsten in het hele land? Niemand weet iets, niemand kan iets doen. Enkele reservisten en hulpverleners doen wat ze kunnen, maar er is geen enkele regie. En los van alles: de meningen over hoe het zover heeft kunnen komen, zijn diep verdeeld.

‘Wen er maar aan, (motherfucker)’, is een antwoord dat vaak in het boek wordt gegeven.

‘De warmste zomer ooit? Je kunt ook stellen: dit was de koudste zomer die we ooit nog zullen meemaken’

Een dikke bravo voor de schrijver. Dit boek leg je niet meer weg, voor je het helemaal uit hebt.

Recensie – mijn persoonlijke mening

In eerste instantie was ik dan ook erg enthousiast over dit boek. Maar als ik er langer over nadenk, heb ik wel een paar opmerkingen. De wisseling van personen, perspectieven en vooral tijden, gaan vliegensvlug heen en weer en aan het tempo moet je echt even wennen. Enkele hoofdpersonages hebben bovendien een lang verhaallijn en verdwijnen daarna uit beeld.

Een boek voor gevorderden dus en niet zo ‘makkelijk’ als het in eerste instantie lijkt.

Plot?

En dan het einde. Bij een dystopische roman verwacht je een open einde of een heel goed doordacht einde. Dit is echter niet het geval. Het eindigt zelfs een beetje als een feelgoodroman. De vader die zegt dat ie nog nooit zo gelukkig is geweest, is bijna lachwekkend.

Desalniettemin, de auteur staat op mijn lijstje en als er een nieuw boek van hem uitkomt, dan ga ik het meteen lezen. Daarnaast is het een prima cadeau om aan mensen te geven die sceptisch zijn over klimaatveranderingen. Want over de oorzaak van grote bosbranden (of welke natuurramp dan ook) kun je het niet eens zijn, maar als je als bewoner of vakantieganger er midden in zit, dan is het leed, de chaos en het verlies niet te overzien.