Soedah, laat maar

Als Tara’s moeder overlijdt, is het aan Tara om een overvol huis leeg te maken. Haar vader is al eerder overleden, waarna Tara’s moeder nog meer spullen om zich heen is gaan verzamelen. Maar Tara komt er al snel achter dat het niet alleen maar rommel is dat in de kamers is opgeslagen.

Een minder romantische kijk op ‘de Oost’

Het zal je niet verbazen als je mijn recensies al even volgt: ik heb een voorliefde voor Indische literatuur. Die heb ik tijdens mijn studie Nederlands opgedaan, toen ik kennis maakte met Daum en Székely-Lulofs. Ik moest wel even slikken toen deze boeken langzaam maar zeker een heel ander karakter kregen. Terecht overigens, dat wel. Van mijn romantische beeld van een mystiek Nederlands-Indië is niet veel meer over. Het is veelal de tweede en soms zelfs derde generatie die nu schrijft over hun voorouders en ouders die vanuit ‘de Oost’ terug zijn gekomen. En dat ging met veel horten en stoten. In Nederland werden ze niet bepaald hartelijk ontvangen. Dan druk ik me nog heel voorzichtig uit. De generatie van nu schrijft er objectiever over, met meer afstand en minder romantiek.

Meerdere stemmen in een boek

Ook ‘Soedah, laat maar’ is geschreven door een Indische uit de tweede generatie, Maddy Stolk. Het verhaal is gebaseerd op haar eigen familiegeschiedenis. Hoofdpersoon Tara is opgegroeid met een moeder die getraumatiseerd is door de tijd in de Jappenkampen en die haar hele leven lang last heeft gehouden van wat daar gebeurd is. Tegelijkertijd heeft haar vader naast de gruwelijkheden van de bezetting door de Jappen ook het meer onbezorgde en mysterieuze Indië meegemaakt. Tussen de rommel vindt Tara de tapes waarop haar vader over die tijd vertelt. Deze verschillende belevingen van Tara’s ouders tekent hun hele leven. Ze proberen er wat van te maken, maar dat valt niet mee. Dat laat Stolk heel goed zien. Soms door de zwaarheid door haar beschrijvingen te laten zien, maar soms ook met humor. Het verhaal verspringt tussen het heden, waarin Tara probeert alles op een rij te krijgen, de tijd dat Tara en haar zus opgroeien en het verleden van haar vader, via de tapes.

Roman en geschiedenisboek ineen

Meerdere keren heb ik gedacht ‘ging dit echt zo?’ en ‘waarom wist ik dit niet?’ Tijdens het opruimen van het huis komt Tara van alles tegen waar ze zelf ook over na gaat denken, of informatie over gaat zoeken. Die informatie krijg je als lezer ook, maar dan verpakt in verhalen over de ouders, de uitgetypte tapes van haar vader, de beschrijvingen uit de jeugd van Tara en ook in de vorm van films en documentaires die Tara met haar vriend kijkt. Door het steeds verspringen van de ene tijd naar de andere, blijft het verhaal extra boeien. Ik heb de neiging kunnen onderdrukken om niet eerst alle tapes van Tara’s vader te ‘luisteren’, want dat blijft toch het meest trekken: de verhalen uit en over Nederlands-Indië. Maar de verhaallijn over het leeghalen van het huis en de schatten die Tara daar soms in vindt maakte ook nieuwsgierig. Net als het verhaal over haar jeugd, met haar zus waar altijd wat mee laat te zijn. Maar soedah – laat maar, daar maak je geen praat over. Het boek laat zien hoe trauma’s doorwerken in verschillende generaties.

Meer lezen?

Ben je ook geïnteresseerd geraakt in Nederlands-Indië? Hieronder vind je links naar recensies die ik al eerder schreef over Indische literatuur. Als je meer wil weten over hoe er naar ‘de Oost’ werd gekeken door de eeuwen heen, dan is ‘Indië, betovering en desillusie’ van Thom Hoffman ook echt een aanrader. Ik ben pas halverwege, het is bepaald geen lichte kost maar wel erg interessant.

Een ander recent boek is ‘Terug naar Isulinde’ van Elle van Rijn. Net als ‘Niet meer dan een nummer’ gaat dit boek vooral over het leven in de Jappenkampen. Wat ik persoonlijk jammer vond is dat het boek wat afstandelijk blijft – wat ook de reden is dat ik er geen recensie over geschreven heb.