Een klassiek paardenboek Man O’ War

Gastblog van Edwin Stok. Herinneringen aan het paardenboek Man O’ War van auteur Walter Farley
uitgegeven door Het Goede Boek Uitgeverij Holland  &  door Standaard Uitgeverij, Antwerpen

“Naast hem was Man O’ War die met geweldige afstands-verslindende stappen wilde inhalen wat zijn mededinger door zijn vlotte start op hem voor was. Hij rende hoger van de grond dan zijn mededinger maar hij groef in de baan alsof de toorn van de hemelen hem achtervolgde. Onder zijn beukende kracht scheen de baan op en neer te deinen. Danny stond zwijgend naar hem te kijken, zijn maag scheen in het zelfde ritme op en neer te gaan als de geluiden van de baan, en in die paar seconden wist hij dat er nog nooit een paard was geweest of ooit nog zou komen zoals Man O’ War.

Hij zag hoe zijn paard aan het einde van de eerste achtste mijl Golden Broom inhaalde en in de tweede en derde achtste mijl steeds meer de leiding nam. De tijdopnemers riepen dat hij drieëndertig seconden sneller was dan ooit een paard ongeacht zijn leeftijd, had geracet!”

“Op de renbaan van Saratoga was het opeens stil en men hoorde alleen de roffel van Man O’ Wars hamerende hoeven, terwijl hij de eerste bocht in ging. Danny zag hem gaan. ‘Je kon niet wachten, hè’, dacht hij. ‘Je kon onmogelijk wachten’.”

“De weinigen die zich hem van de renbaan herinneren, zullen zeggen dat de grote kampioenen van nà zijn tijd  – zoals Equipoise, War Admiral, Whirlaway, Assault, Citation, Native Dancer, Nashua, om er maar een paar te noemen –  niet méér dan ‘de beste sinds Man O’ War waren’. Voor hen is Man O’ War HET paard dat in de herinnering voortleeft. Hij alleen is hun maatstaf van de tijd.”

Man O’ War – herinneringen

In dankbare herinnering aan het stamboekpaard Man O’ War (1917 – 1947) en aan de auteur Walter Farley (1915 – 1989), schrijf ik nu voor jullie mijn herinneringen aan het boek “Man O’ War”. Niet een recensie, maar mijn herinneringen aan het boek.

Hoewel de schrijver Walter Farley wereldberoemd werd met zijn serie over De Zwarte Hengst, kan heel die serie naar mijn mening niet eens in de schaduw staan van de roman “Man O’ War”. Ik heb al heel veel grote literaire werken gerecenseerd van de allergrootste auteurs, en daardoor durf ik te stellen dat ik een geweldig boek op zijn waarde kan schatten. Het boek “Man O’ War” behoort tot de werkelijk grote boeken.

Walter Farley

Auteur Farley heeft de eerste drie jaren van het veulen Man O’ War prachtig beschreven. Een paard dat in zijn derde jaar voor het laatst op de renbaan stond omdat geen enkele paardeneigenaar zijn paarden nog tegen hem durfde laten racen. Man O’ War verpulverde alle baanrecords en versloeg al zijn mededingers.

Walter Farley verhief dit paard niet tot een heldenverhaal, maar beschreef net zo goed de angst in de stallen toen het paard op 1- en 2- jarige leeftijd influenza kreeg, en de race waarin de jockey 3x achter elkaar een kostbare fout maakte die hen de overwinning gekost heeft.

Facts-fiction

Het boek vertelt het hele verhaal door de ogen van een fictieve staljongen die tegelijk met Man O’ War opgroeide: Danny Ryan. Al het andere is waar gebeurd! En dat maakt dit bijzondere boek tot een historische roman, of wat we in de literatuur ook wel noemen “Facts-Fiction”. Werkelijke gebeurtenissen die in romanvorm verwerkt zijn.

Het unieke boek

Ik las het boek in mijn heel vroege tienerjaren voor het eerst. Twee jaar later lag het boek te koop in de plaatselijke bibliotheek, met stempels er in ; “Afgeschreven”. Ik herinner me nog als de dag van gisteren hoe gelukkig ik was om een bezitter van dit boek te zijn.

Nu, ruim veertig jaren later, ben ik nog steeds net zo gelukkig om het boek op de plank te hebben. De kaft begint door al het hanteren al langzaam af te scheuren, maar nog steeds lees ik het boek even graag als destijds toen ik het boek voor de eerste keer las. Het meest indrukwekkende hoofdstuk in heel het boek gaat over zijn race tegen het paard John P. Grier. Hét paard uit de geschiedenis dat Man O’ War tot zijn allergrootste inspanning opjoeg op de renbaan.

De beide veulens vlogen de halve mijlpaal voorbij en iemand die naast Danny stond keek op zijn stopwatch en zei: ‘Precies zesenveertig, een baanrecord.’ Bij de vijf-achtste mijl zei hij: ‘Zevenenvijftig twee, een baanrecord’. Bij de driekwart mijl: ‘Eén nul negen drie, een baanrecord’.
Danny luisterde. De veulens renden sneller dan de vlugste sprinter ooit geracet had.. en er moest nog drie achtste mijl worden afgelegd! Hij dacht er ook aan hoeveel stappen het kleine veulen moest nemen om naast Man O’ War te kunnen blijven. En toch liep John P. Grier gelijk met hem!

Bij de scherpe bocht kwamen ze dichter bij elkaar en zoals Danny had voorzien, verloor Man O’ War terrein toen hij de bocht nam. Nu lag zijn veulen niet langer een neuslengte voor. De kleine uitdager, die met Man O’ War streed zoals nog nooit een paard had gedaan, liep nu hoofd aan hoofd met de kampioen! Danny kon niet mee doen met het geweldige gebrul dat van de tribunes opsteeg.

Hij hoorde niet eens dat de tijdopnemer naast hem zei: ‘Een mijl in één-zesendertig precies, een baanrecord!’ Zijn keel leek dichtgesnoerd, zijn kaken leken op elkaar gelijmd. Zijn ogen lieten de op en neer dansende hoofden die hem tegemoet kwamen geen ogenblik los. John P. Grier zou vast bezwijken onder die geweldige snelheid.

Hij zou die niet vol kunnen houden. Hij kón Man O’ War niet blijven aansporen. Of wel?
(..) ‘Vooruit, Rooie, vooruit!’ kon Danny eindelijk roepen. Maar het was John P. Grier die vooruit kwam; Zijn jockey probeerde alles uit hem te halen wat het in zich had. Het kleine veulen reageerde, kwam met zijn zwarte snoet Man O’ War voor, en had voor het eerst de leiding! ‘Grier wint!’ werd er op de tribunes geschreeuwd. ‘Grier wint!’ (..) Danny schreeuwde nu mee met de menigte. Dit was racen! (..)

De zweep kwam hard neer op Man O’ Wars dijen. Nog nooit eerder was Man O’ War ermee aangeraakt. In een elektrificerende seconde veranderde Man O’ War in een bliksemschicht! Hij bewoog met de snelheid van een levende vlam, en haalde John P. Grier met machtige stap in. Toen vloog hij verder en rende zoals nog nooit een paard had gerend.”  

Man O’ War als dekhengst

Na zijn legendarische leven op de renbaan, was Man O’ War ook een uiterst succesvolle dekhengst. In de eerste vijf jaren van die levensfase verwekte Man O’ War zesentwintig prijswinnaars. Dertig jaren lang pakten zijn nakomelingen ieder jaar tenminste één overwinning.

Man O’ War kwam voort uit de Matchem foklijn. Zijn hele stamboom staat aan de binnenkant van de kaft afgedrukt. De grootvader van Man O” War was Hastings, een paard dat iedereen en alles haatte. De vader van Man O’ War was Fair Play, die niet haatte maar wel iedereen minachtte. Beide waren onhandelbaar op en naast de baan. Man O’ War haatte niet en minachtte niet. Hij gedroeg zich uitstekend naar andere paarden en naar mensen, maar wilde persé alles winnen. Hij had het hart, de longen en de snelheid die alle drie nodig waren voor een grote kampioen. De moeder van Man O’ War was Mahubah uit Rock Sand. Van hen erfde hij zijn zachte handelbare karakter.

Een klassieker!

Andere auteurs hebben zich ook gewaagd aan een boek over Man O’ War, maar hun boeken kunnen mij niet bekoren. Voor mij is het boek uit 1962 van Walter Farley het mooist. Tegenwoordig valt de uitgever van destijds onder uitgeverij Gottmer. Zodra dit epistel online staat, zal ik hen zeker een linkje sturen. Hopelijk leidt dat ooit tot een heruitgave van het boek. Hetzij als ouderwets echt boek, hetzij als modern e-boek. Want dit is een boek dat bij iedere paardenliefhebber, eigenaar, ruiter, of alleen bewonderaar, op de boekenplank thuis hoort.



September 2023, Edwin Stok