Dola: biografie over ‘vergeten’ schrijver
In deze levensbeschrijving door Mirjam van Hengel maken we kennis met een voor velen onbekende schrijfster: Dola de Jong. Aan de had van briefwisselingen, gesprekken en foto’s schetst Mirjam op een ingetogen, maar ook heel persoonlijke manier een beeld van een vrouw die, getekend door de Tweede Wereldoorlog, een succesvolle carrière als schrijver weet op te bouwen in New York. Een prachtig beeld van een vrouw, haar ambities en het verhaal dat ze zelf niet kon schrijven.
De ondertitel van deze biografie luidt: Over haar schrijverschap en de hele mikmak. En dat zijn de twee belangrijkste elementen waarop het boek zich focust. We lezen over haar worstelingen rond het schrijven en alles wat erbij komt kijken, maar krijgen ook een beeld van wat haar in haar vroege jeugd en als jongvolwassene is overkomen. Gebeurtenissen die bepalend zijn voor haar schrijverschap.
Over haar schrijverschap
Het is veelzeggend dat de naam Dola de Jong bij niet veel mensen bekend is. Ook ik had nog nooit van haar gehoord. En dat terwijl ze een succesvol schrijver was en veel boeken publiceerde. In het begin schreef ze vooral kinderboeken, maar later ook romans voor volwassenen. Met name in haar nieuwe vaderland, Amerika, werd ze veel gelezen en geprezen. Daarnaast schreef ze recensies, columns en artikelen. Mirjam van Hengel probeert een verklaring te vinden voor het feit dat ze desondanks geen grote bekendheid genoot. Deels is dat te wijten aan haar pittige karakter dat bij met name veel mannen in het verkeerde keelgat schoot. Ook de tijdgeest had ze wat dat betreft tegen.
“Een wereld die gedomineerd word door mannen die een schrijvende vrouw nauwelijks serieus nemen en liever de aandacht vestigingen op haar uiterlijk of karakter.”
Zo schreef auteur Jan Greshoff: “Ook aanwezig was Dola de Jong, die ook zo’n beetje schrijft.” En in die mening stond hij niet alleen. Van Hengel concludeert dan ook dat ‘vrouwelijke ambitie beter in fluweelzachte verpakking kon worden afgeleverd.’
De hele mikmak
Als een van de weinigen realiseert de Joodse Dola zich al snel dat er gevaar dreigt wanneer Hitler aan de macht komt. Tevergeefs probeert ze haar familie te bewegen om te vluchten. Via Noord-Afrika komt ze uiteindelijk in New York terecht. Gedurende de oorlogsjaren heeft ze geen idee hoe het met haar familie gaat en pas na afloop verneemt zij hun gruwelijke lot. Een trauma dat haar leven tekende, maar waar ze niet over kon schrijven. Ze onderneemt wel pogingen, maar veel manuscripten blijven onafgemaakt. Ook haar status als vluchteling is bepalend. Het nergens welkom zijn, het niet echt thuishoren in je ‘oude’ dan wel je ‘nieuwe’ vaderland, de verhalen waarover niet gesproken werd. Het is niet voor niets dat Dola het wat denigrerend omschrijft als ‘hele mikmak’.
“Ik ben de hele mikmak in Holland kwijtgeraakt, ik ben de hele volgende mikmak in Noord-Afrika kwijtgeraakt en nu kan die derde mikmak me geen laars meer schelen.”
Ook het onverwachte overlijden van haar moeder terwijl Dola nog een klein meisje is, zorgt voor littekens op haar ziel en vormt een trauma waarover ze nauwelijks sprak of schreef.
Persoonlijke kijk
Mirjam van Hengel schreef geen standaard biografie. Ze baseert zich op foto’s, artikelen en gesprekken, maar probeert zich op momenten waarin de bronnen geen antwoorden geven op haar vragen, in de huid van Dola te kruipen. Op het eind van het boek neemt ze zelfs de vrijheid om de laatste gaten op te vullen en te verwoorden wat voor Dola zelf te moeilijk bleek.
Parallellen met het heden
Ook benoemt Van Hengel gevoelens die je als lezer onherroepelijk krijgt bij het lezen over Dola’s leven. Namelijk dat er parallellen zijn met de huidige tijd. De manier waarop Dola en andere vluchtelingen behandeld werden en hoe dat ook nu nog gebeurt. De angst voor de een te grote toestroom, het geen oog hebben voor de trauma’s, het overgaan tot de orde van de dag. De geschiedenis herhaalt zich wat dat betreft.
Prachtig eerbetoon
Het boek geeft een mooi beeld van een sterke vrouw, haar verleden, haar worstelingen en haar ambities. Een vrouw die misschien in de vergetelheid is geraakt, maar wiens levensverhaal nog steeds tot de verbeelding spreekt. Deze prachtige biografie is niet alleen een eerbetoon aan ‘een vergeten’ schrijfster, maar houdt ons op sommige vlakken ook een spiegel voor.
Next Post
