De kaasfabriek, roman over sterke vrouwen

Simone van der Vlugt schreef met ‘De Kaasfabriek’ een prachtige historische roman over het leven van een moeder en een dochter aan het eind van negentiende en begin twintigste eeuw. Een verhaal over vooruitgang, emancipatie, onmogelijke liefdes en het maken van de juiste keuzes.

Lydia is een jonge welgestelde vrouw. Ze brengt haar tijd afwisselend door in adellijke kringen in Amsterdam en op haar buitenverblijf in Purmerend. Nadat haar ouders zijn overleden besluit ze haar vaders droom om een moderne kaasfabriek te beginnen te verwezenlijken. Maar als vrouw kan ze in de negentiende-eeuwse maatschappij geen onderneming beginnen. Ze zoekt daarom de samenwerking met de vooruitstrevende kaasboer Huib Minnes. Samen beginnen ze een door stoom aangedreven kaasfabriek. Tussen Lydia en Huib ontstaat een liefdesrelatie. Maar het standsverschil is voor Lydia te groot om te overwinnen. Als ze in verwachting raakt, staat ze voor een belangrijke keuze:

“Ze houdt van Huib, maar ze kan haar kind niet in de boerenstand geboren laten worden. Dan zouden haar te belangrijke kansen ontnomen worden.”

Lydia kiest uiteindelijk voor een leven binnen haar eigen stand om haar dochter Nora zoveel mogelijk kansen te bieden. Maar als Nora op een dag achter de waarheid van haar afkomst komt, breekt ze met haar moeder. Samen met haar kersverse echtgenoot vertrekt ze naar Antwerpen. Als daar de Eerste Wereldoorlog uitbreekt, wordt haar wereld flink door elkaar geschud. Het oorlogsgeweld zorgt ervoor dat rangen en standen niet meer belangrijk zijn en ook de rol van de vrouw verandert drastisch. Nora komt erachter dat ze zich in het ziekenhuis nuttig kan maken en ze leert uiteindelijk voor zichzelf te kiezen.

“Weet je, de dingen waar ik me vroeger druk om maakte, vind ik niet zo belangrijk meer.”

De kaasfabriek en emancipatie

De hoofdrollen in deze roman zijn weggelegd voor twee vrouwen, maar er is ook een belangrijke rol voor de kaasfabriek. Het is niet voor niets de titel van het boek. De fabriek in staat symbool voor een veranderende samenleving. Door de technologische vooruitgang wordt de manier van kaas maken eenvoudiger en minder tijdrovend. Maar het moderniseren is een lang proces dat bij de traditionele boeren nogal wat weerstand oproept.

Een soortgelijk proces speelt zich af bij de opkomst van de vrouwenemancipatie. Ook dat verloopt niet zonder slag of stoot. De Eerste Wereldoorlog zorgt voor een stroomversnelling. Waar Lydia nog kiest om binnen het keurslijf van rangen en standen te blijven, maakt haar dochter zo’n twintig jaar later andere keuzes.

Onderbelichte periode

De kaasfabriek is een zeer geslaagd boek. Het biedt niet alleen het verhaal van twee vrouwen en hun ‘onmogelijke’ liefdes, maar belicht ook een minder bekende periode uit onze geschiedenis. Het toont de lezer het keurslijf van rangen en standen in de negentiende-eeuwse maatschappij en vertelt ook over de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog. Van der Vlugt zei hierover:

“Het mechaniseren van kaas viel vlak voor de Eerste Wereldoorlog en de strijd voor vrouwenrechten. Die onderwerpen heb ik gekoppeld aan een vrouw die niet haar hele leven alleen maar thuis wilde zitten borduren.’’

Meer boeken van Simone van der Vlugt: