Verdwenen levens: verhalen achter de feiten

6 april 2022 Noortje de Kok

Sommige boeken laten zich niet in een standaard hokje plaatsen. ‘Verdwenen levens’ van Florette Dijkstra is zo’n boek waar geen duidelijk etiket op past. Want het heeft eigenlijk van alle genres wel wat. Het heeft onder andere de kenmerken van een biografie, een detective, een wetenschappelijk onderzoek en van een historische roman. Dijkstra duikt aan de hand van vier verschillende gebeurtenissen in de archieven en dat levert vier bijzondere en boeiende verhalen op.

Zijpaden

Veel mensen zullen het wel herkennen; je bent op zoek naar iets en terwijl je de lade doorspit vind je iets anders waar je misschien niet naar op zoek was. Of je bent op internet op zoek naar informatie, maar halverwege je zoektocht valt je oog op iets anders, waarvan je ook het fijne wilt weten. En voor je het weet sla je een zijpad in. En dat pad leidt tot nog meer zijpaden, of wellicht zelfs een nieuwe speurtocht. Zoiets overkwam ook Florette Dijkstra.

“In het voorjaar van 2020 is er ineens veel tijd. Het coronavirus is uitgebroken en iedereen blijft binnen. Ik wilde al langer iets weten over het colofon en het lijkt me een goed moment op ernaar op zoek te gaan.”

In haar zoektocht stuit Dijkstra al gauw op de naam Edward Benecke, een nazaat van de beroemde componist Mendelssohn. Edward was een fervent alpinist. Maar op een dag keert hij na een dagtocht met een vriend niet meer terug uit de bergen. Dit gegeven intrigeert Dijkstra. Wat is er gebeurd? Waarom hadden de mannen eigenlijk zoveel geld bij zich? Dijkstra start een minutieus onderzoek. Archieven worden uitgeplozen, gastenboeken geraadpleegd en kaarten bestudeerd. Al snel word je als lezer geboeid door deze zoektocht. Die levert misschien niet altijd alle antwoorden, maar vaak wel leuke wetenswaardigheden op.

Nauwgezette reconstructies

Ook bij de andere drie reconstructies gaat Dijkstra nauwgezet te werk. Zo probeert ze erachter te komen hoe een kwaadaardig gen in haar familie terechtgekomen is. Wie was de eerste? En waar kwam diegene vandaan? In een ander verhaal gaat ze op zoek naar de vrouw die staat afgebeeld op een prent van de inname van ’s Hertogenbosch tijdens de Franse revolutie. Wat deed een vrouw in het leger? En waarom wordt zij niet vermeld in de archieven? Zelfs een ogenschijnlijk saai dossier over gepleegde misdaden in een Waalse gemeente vormt voor Dijkstra voer om via het internet op zoek te gaan naar de achterliggende verhalen.

Interessante verhalen

Dijkstra weet haar lezer mee te slepen in haar zoektocht. Een soort Crime Scene Investigation, maar dan niet met bloederige details. Aan de hand van openbare bronnen als bijvoorbeeld Google streetview en digitale archieven ontdekt ze – al dan niet via een nieuw zijpad – steeds meer puzzelstukjes. En aan de hand van deze stukjes probeert ze het verdwenen verhaal opnieuw te vertellen.

Intrigerende imperfectie

De cover van ‘Verdwenen levens’ is veelzeggend. Het toont een man die probeert om een aantal mensen te fotograferen. Maar iedereen duikt weg of wendt zijn hoofd af. Hun gezichten zullen nooit herkenbaar op de foto te zien zijn.
Zo is het ook met de vier reconstructies in dit boek: ze zijn nooit helemaal volledig. En juist dat imperfecte maakt dat het boek blijft intrigeren. Daar waar nog losse eindjes overblijven, voel je als lezer de wens om ooit nog eens dat ontbrekende stukje informatie te kunnen vinden.

‘Verdwenen levens’ is een aanrader voor liefhebbers van non-fictie en voor mensen die houden van geschiedenis. En eigenlijk ook voor iedereen die nieuwsgierig van aard is en op zoek naar informatie graag een zijpaadje inslaat.