De woordsmid – Patricia Forde

De woordsmid, een spannende jeugdroman over de kracht van woorden

Een roman over een dystopische wereld? Een boek met onderliggende maatschappijkritiek? Een verhaal over de kracht van taal? Dan denk je in eerste instantie niet aan een jeugdroman. De Ierse schrijfster Patricia Forde bewijst in ‘De Woordsmid’ dat het wel degelijk kan. Zij maakte deze volwassen thema’s toegankelijk voor kinderen vanaf twaalf jaar.

Het verhaal speelt zich af in Ark, een stad die door oprichter John Noa is gesticht nadat de wereld ten onder is gegaan aan vervuiling en klimaatveranderingen. Allemaal door toedoen van de mens en vooral door diens leugens. Want door de naderende klimaatveranderingen stelselmatig te ontkennen en alle waarschuwingen in de wind te slaan is de wereld uiteindelijk tijdens de ‘Grote Smelt’ bijna helemaal verwoest.

Overal was water, maar toch bleven politici de mensen geruststellen met sussende woorden – leugenachtige woorden

Een paar overlevenden en uitverkorenen van Noa bouwen in Ark aan een nieuwe samenleving. Een maatschappij waarin geen plaats meer is voor woorden, want met die woorden werd de waarheid verdraaid. Iedereen heeft slechts 500 woorden ter beschikking. Op deze ‘Lijst’ staan alleen de hoogstnoodzakelijke woorden, want andere woorden zijn te gevaarlijk.

Schijn bedriegt in Utopia

In deze maatschappij groeit Letta op. Een meisje dat opgeleid wordt tot woordsmid. De woordsmid beheert de ‘Lijst’ met 500 woorden. Net als alle andere inwoners van Ark ondergaat zij het strenge regime dat er heerst gelaten. Voedsel is op de bon, net als kleding. Het is er grauw en saai. Alleen binnen de stadsmuren is het veilig; daarbuiten leven de ‘Ketters’. Maar wanneer ze op een dag iemand van buiten de muren ontmoet, komen er barstjes in Letta’s utopische wereldbeeld.

De ketters uit het vlakbij gelegen Dumpdorp, blijken helemaal niet zo gevaarlijk als Noa haar wilde laten geloven. Het zijn ook gewoon mensen. Mensen met muziek, met dans en met taal. Taal van voor de ‘Smelt’. Taal die uit veel meer dan 500 woorden bestaat. Met woorden waarmee je gevoelens kunt omschrijven.  Hoe kan zoiets moois nu verwerpelijk zijn? Langzamerhand zet Letta dan ook steeds meer vraagtekens bij het leven binnen Ark.  Als ze ook nog eens ontdekt welk gruwelijk plan John Noa met zijn stad voor ogen heeft, kan ze niet langer blijven toekijken.

We hebben taal nodig. We denken omdat we woorden hebben. Zonder taal hebben we geen geheugen om naar het verleden te kijken en geen verbeeldingskracht om de toekomst te zien.

Zware thema’s binnen een avonturenroman

Hoe goed de bedoelingen van Noa in eerste instantie ook waren, zijn macht en wrok ten aanzien van wat er gebeurd is maken hem uiteindelijk tot een nietsontziende dictator. En hij is bereid tot het uiterste te gaan om uiteindelijk alle woorden uit te bannen. Stelselmatige onderdrukking, martelingen en het monddood maken van tegenstanders: het zijn allemaal volwassen thema’s die in deze jeugdroman aan bod komen. Toch zullen kinderen het boek vooral ook lezen als een spannend verhaal van een meisje dat haar leven op het spel zet om anderen te redden en de taal levend te houden. Want taal is uiteindelijk wat een mens tot mens maakt.

Een veelzijdig boek

‘De Woordsmid’ is dus een spannend verhaal met een diepere laag. De opwarming van de aarde, klimatologische veranderingen, toename van CO2 -uitstoot; het zijn actuele thema’s die vooral bij de jeugd erg spelen. In combinatie met thema’s als absolute macht en een dystopische samenleving laat het boek zich op meerdere niveaus lezen. En daarmee is het een bijzonder boek dat voor iedereen geschikt is. Zeker niet alleen voor kinderen.