‘Tussen de Boeren’ is geschreven door Roelof van Til en heeft als subtitel ‘Onze strijd voor duurzame landbouw in Congo’. Hiermee is meteen al voor de lezer duidelijk waar het boek over gaat: Ontwikkelingshulp! Het boek is in eigen beheer uitgegeven.

Een nieuwe landbouwrevolutie in Congo

Wanneer ontwikkelingshulp faalt

Wie terugkijkt naar tientallen jaren ontwikkelingshulp in Congo, kan er verdrietig van worden. Ondanks de vele projecten bleef de situatie op het platteland vaak zorgelijk. Boerengezinnen werkten van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat, maar de opbrengsten van hun akkers werden steeds kleiner. De grond raakte uitgeput, erosie nam toe, ziekten en plagen sloegen toe, en miljoenen mensen werden armer in plaats van rijker.

De oorzaak? Niet omdat de boeren lui of dom zouden zijn – integendeel! Ze zijn slim, leergierig en dromen van een betere toekomst voor hun kinderen. Het probleem zat vooral in de methodes die hen werden aangereikt: vaak ingevoerd uit Europa of Amerika, zonder rekening te houden met de tropische omstandigheden. Wat in Nederland prima werkt, maakt in Congo de bodem juist snel kapot.

Een frisse aanpak: de 4Pijler-methode

Gelukkig kwam er in 2019 een nieuwe aanpak: de 4Pijler-methode. Het Nederlandse echtpaar Roelof en Remke van Til, beiden landbouwkundigen en afgestudeerd in Wageningen, besloot weer ín Congo te gaan wonen, niet in een kantoor maar gewoon tussen de boeren. Hun idee: duurzame vooruitgang kan alleen als je samen met de boeren zelf een methode ontwikkelt die past bij hun realiteit.

De 4Pijler-methode bestaat, zoals de naam al zegt, uit vier onderdelen die samen een totaal nieuw landbouwsysteem vormen:

1. Niet meer ploegen – in plaats van de grond steeds om te woelen, laat men het afgestorven plantenmateriaal liggen. Dat bedekt de bodem, houdt vocht vast en geeft luchtigheid.
2. Groenbemesters gebruiken – speciale gewassen voeden de bodem en beschermen tegen uitdroging en onkruid.
3. Slim bemesten – met eenvoudige testjes kunnen boeren zelf bepalen wat hun grond nodig heeft. Geen verspilling meer, wel hogere opbrengsten.
4. Goed zaaizaad – technieken zorgen ervoor dat virussen en inteelt geen kans krijgen, waardoor de gewassen gezond en sterk blijven.

Het resultaat? Boeren die dit systeem toepassen, zien hun oogsten verdrievoudigen, terwijl ze minder tijd en moeite kwijt zijn. Ook bij droogte of plagen blijft er veel meer overeind. En het mooiste: de bodem blijft vruchtbaar voor de toekomst.

Samen leren en delen

Wat deze methode extra bijzonder maakt, is de manier waarop ze wordt verspreid. Niet door dure experts, maar door lokale trainers. Boeren die zelf succes hebben, leren het weer aan hun buren. Er zijn workshops in kleine dorpen, demonstratievelden waar iedereen kan meekijken, en zelfs radioprogramma’s waarin de 4Pijlers worden uitgelegd. Zo groeit de kennis van onderop.

In de eerste twee jaar meldden zo’n 800 gezinnen zich aan. Inmiddels is de methode in een uitrolfase beland, met als doel 1000 gezinnen of meer te bereiken. Universiteiten en landbouwscholen nemen de methode nu zelfs op in hun lesprogramma’s, zodat jonge generaties boeren beter toegerust zijn voor de toekomst.

Tussen de Boeren

Wie zich echt wil verdiepen in dit inspirerende verhaal, moet beslist het boek ‘Tussen de Boeren’ lezen, dat in juli 2025 verscheen. De ondertitel zegt eigenlijk alles: Onze strijd voor duurzame landbouw in Congo. Hierin beschrijven Roelof en Remke op een heel persoonlijke manier hun leven tussen de boeren, de uitdagingen die ze tegenkwamen en de hoopvolle resultaten die volgden.

Ik heb het boek met plezier gelezen en vond het verrassend makkelijk om doorheen te komen. Het gaf me veel inzicht in wat ontwikkelingshulp eigenlijk betekent: geen snelle wonderoplossingen, maar een héle lange adem, veel vertrouwen winnen en kleine stappen die samen grote veranderingen brengen. En niet te vergeten: een hoop tegenslagen incasseren en vooral weer doorgaan!

Het hoofdstuk dat mij het meest raakte, ging over de vrouwen (Hoofdstuk 35 ‘Powervrouwen’). Ongelooflijk hoeveel werk zij verrichten – van het vroege ochtendgloren tot diep in de avond. Zorgen voor de (vele) kinderen, het huishouden draaiende houden én zwaar werk op de akkers. Hun kracht en doorzettingsvermogen maakten diepe indruk op me. Even 17 kilometer naar de markt wandelen in een flinke pas (met kannen en kruipen op het hoofd en op de rug), ze doen het gewoon, en dan ook nog 17 kilometer terug. Dit hoofdstuk zorgt er voorgoed voor dat je niet meer klaagt als je boodschappen moet doen en door de regen moet fietsen, in de file staan of er een lange rij bij de kassa is….

Een hoopvolle toekomst

Met de 4Pijler-methode komt er eindelijk een alternatief voor de oude en schadelijke slash-and-burn landbouw. Geen roofbouw meer, maar een systeem dat oogsten oplevert, bodems gezond houdt en gezinnen een toekomst geeft.

Het mooie van dit verhaal is dat het niet gaat om dure technologie of ingewikkelde machines, maar om eenvoudige principes die passen bij de lokale situatie. Het bewijst dat echte verandering begint met luisteren, samenwerken en het benutten van de kracht van de mensen zelf.

En dat maakt dit verhaal zo hoopvol: waar jarenlang wanhoop en armoede overheersten, groeit nu langzaam maar zeker vertrouwen in de toekomst.

Het boek(je) heeft korte hoofdstukken, leest in chronologische volgorde en ondanks dat het toch echt om de ontwikkelingshulp gaat, is het tevens en heel persoonlijk verslag van het leven van Roelof en Remke van Til.

Tot slot: lees, deel en steun

Een aanrader voor iedereen die een mening over ontwikkelingshulp heeft, maar eigenlkijk maar nauwelijks weet wat het inhoudt…

Daarnaast kun je dit project steunen door de verhalen te delen, het gesprek over duurzame landbouw aan te wakkeren, of door zelf een bijdrage te leveren via de organisaties die hierbij betrokken zijn. Zie ook de website: www.4pillars.nl

‘Tussen de Boeren’ is verkrijgbaar via deze link:

Koop ons boek

Meer boeken over ontwikkelingshulp: