Canon van de Nederlandse boerennatuur

‘Canon van de Nederlandse boerennatuur’ is geschreven door Dick de Vos, uitgegeven door KNNV Uitgeverij en heeft als subtitel: ’50 karakteristieke soorten wilde planten en dieren, gewassen en boerderijdieren.’

Al eerder verscheen er op Boekrecensiesblog een recensie over ‘Canon van de Nederlandse natuur’:

Natuur of boerennatuur?

De twee boeken lijken sprekend op elkaar. Ze hebben hetzelfde formaat, dezelfde mooie uitgave in hardcover en bíjna dezelfde titel. Maar let op: het bovengemelde boek gaat dus over de Nederlandse natuur in het algemeen, het boek waar deze recensie over gaat, heeft specifiek als onderwerp: de boerennatuur.

Wat is een canon?

Een canon in non-fictie is een gezaghebbende en zorgvuldig samengestelde selectie van onderwerpen die samen een representatief overzicht bieden van wat als belangrijk of kenmerkend wordt beschouwd binnen een bepaald thema, zoals natuur, geschiedenis of cultuur. Elk onderdeel fungeert als een venster naar bredere inzichten en ontwikkelingen, met als doel de lezer te informeren, bewust te maken en meer waardering te geven voor het onderwerp. Canons worden vaak thematisch of chronologisch opgebouwd en tot stand gebracht met inbreng van deskundigen, zodat ze zowel educatief als inspirerend zijn.

Canon van de Nederlandse boerennatuur

‘Canon van de Nederlandse boerennatuur’ is een indrukwekkend en zorgvuldig samengesteld werk, dat dus meer is dan enkel een fraai vormgegeven hardcover boek.

Het is een waardevol boek dat de lezer laat zien dat er echt nog wel natuur is, al zou je bijna geloven dat ieder stukje land tegenwoordig monocultuur is en er geen biodiversiteit meer te vinden valt. In alfabetische volgorde worden er 50 onderwerpen besproken.

Ik noem graag enkele voorbeelden: aardappel (hoe kan het ook anders…), appel, Blinde bij, boerenzwaluw, framboos, geit, gras, haas, kievit, kip, lupine, mestkever, rund, schaap, steenuil, veldleeuwerik, walnoot, wijnrank (!) en zomereik.

Vijftig stuks! Als deze dieren, gewassen en planten worden stuk voor stuk beschreven in mooie verhalen, weetjes en inzichten, waarin verleden, heden en toekomst met elkaar worden verweven. Nu denk je misschien: wat is er zo boeiend aan een geit. Maar vergis je niet: over deze kleine bergbewoner op ons platteland valt meer te melden dan je in eerste instantie misschien wel denkt.

En wat dacht je van Jakobskruiskruid? De mooie gele plant, die langzaam alle bermen in Nederland overneemt… Wist je dat deze plant zwaar giftig is en ieder paardenliefhebber er nachtmerries van heeft als de plant in de weide opduikt? De ‘stille dood’ wordt deze plant ook wel genoemd, want het tast de lever van paarden en runderen aan, als het in het hooi terecht komt, zijn bittere smaak heeft verloren en lekker wordt opgegeten door de arme stakker in kwestie. Tip van Marga: kom dus nóóit aanzetten bij boeren of paardenliefhebbers met een gele bos bloemen van Jakobskruiskruid :>(

Een levend venster op onze landbouwnatuur

Welke natuur vinden we nog meer op het Nederlandse boerenland? Hoe zag dat er vroeger uit, en hoe is het nu? Van boerenzwaluw tot melkkoe, en van roggelelie tot wijnrank – alles wordt besproken en is meteen een insteek voor thema’s als biodiversiteit, cultuurhistorie, klimaatverandering, dierenwelzijn, ecologische landbouw en nieuwe initiatieven op het platteland.

De soorten zijn niet willekeurig gekozen: zij zijn herkenbaar en representatief voor het boerenland, opvallend in hun voorkomen of betekenis, zeldzaam of eenvoudigweg bijzonder te noemen.

Algemene kennis

Wat dit boek zo bijzonder maakt, is dat het niet enkel gaat over wat je met het oog kunnen waarnemen. Het beschrijft ook de klanken, geuren en sferen van onze natuur. Dick de Vos kan dit als geen ander beschrijven! De auteur brengt het op een meeslepende manier tot leven. Zijn diepe verbondenheid met de natuur straalt van iedere pagina af. De teksten zijn makkelijk leesbaar en nergens saai of te langdradig. Met een achtergrond in de literatuurwetenschap en ervaring als natuurgids en spreker, weet hij namelijk de feiten en verhalen te combineren tot een interessante vertelling. Zijn eerdere werken, zoals Wat zingt daar? en Ode aan de nachtegaal, werden terecht genomineerd voor de Jan Wolkers Prijs.

Deskundigheid en liefde voor de natuur

Het boek is tot stand gekomen onder leiding van een team van deskundigen: op pagina 231 kun je lezen wie allemaal heeft meegewerkt aan het boek als adviseur. En op pagina 6 zie je alle symbolen van de organisaties die hebben bijgedragen aan de totstandkoming van dit boek zoals: Natuurmonumenten, IVN natuur educatie, boerennatuur, Floron, KNNV: Vereniging van veldbiologie, Naturalis Biodiversity Center, Ravon, Sovon, De Vlinderstichting, Vogelbescherming Nederland, Wageningen University & Research en Zoogdieren vereniging.

Kennis van eigen bodem

Het boek begint met de vraag: Wat is er nog aan natuur in dit land?* (door J.C. Bloem). Gelukkig kun je door dit boek te lezen deze vraag wel positief beantwoorden. Het is een absolute aanwinst voor iedere natuurliefhebber. Maar eigenlijk ook onmisbaar voor iedereen die in Nederland woont. Kennis van onze eigen omgeving – van het boerenland en de soorten die daar thuishoren – lijkt vanzelfsprekend, maar blijkt vaak verrassend onbekend.

Canon van de Nederlandse boerennatuur is daarmee niet slechts een boek om te lezen, maar een werk om te bewaren, te herlezen en te bewonderen. Het nodigt uit tot verwondering, verdieping en vooral: verbondenheid met de natuur om ons heen.

Perfect cadeau voor iedereen die van de natuur houdt of af en toe zuchtend dé vraag* stelt…