Interview met Leo Heerkens
Leo Heerkens is auteur van verschillende geschiedkundige boeken. Aan de hand van de levens van gewone mensen beschrijft hij periodes uit de moderne geschiedenis. Daarbij belicht hij graag verhalen die niet of nauwelijks bekend zijn. Zo ook het boek ‘Getekend door een verloren verleden.’ Een indrukwekkend boek dat de levens volgt van drie generaties van de familie Tölg. Als Sudeten-Duitsers woonden zij al eeuwenlang in de Duitstalige grensstreek met Tsjechië. Totdat ze er na de Tweede Wereldoorlog hardhandig verdreven worden. Een gesprek met Leo over zijn boek en het feit dat geschiedenis zich niet alleen blijft herhalen, maar ook zeer actueel kan zijn.
Je verwacht dat iemand die geschiedenisboeken schrijft van huis uit een historicus is. Klopt dat?
‘Nee, ik heb altijd in het onderwijs gewerkt, maar heb wel altijd een warme belangstelling gehad voor geschiedenis. Na mijn pensioen ben ik Culturele Wetenschappen gaan studeren en die studie wakkerde mijn belangstelling voor geschiedenis nog verder aan.’
Een Nederlander die een boek schrijft over een Duitse familie die verdreven werd uit Tsjechië. Hoe is dat zo gekomen?
‘Mijn zoon en zijn gezin wonen Tsjechië en runnen daar een camping. Uiteraard gaan we daar vaak op bezoek. Tijdens een wandeling ontdekte ik in het bos een kruisbeeld met een Duitse tekst. En ook een Duitstalige gevelsteen van een oude boerderij. Dat intrigeerde mij. Waarom een Duitse tekst? Ik ben het gaan uitzoeken en kwam erachter dat er miljoenen Duitsers in de grensstreek met Tsjechië woonden. Totdat ze na de Tweede Wereldoorlog gewelddadig het land uit werden gezet. Ik ben toen over dit onderwerp gaan schrijven. Mijn eerste boek verscheen eigenlijk vooral voor de campinggasten. Daarna schreef ik nog drie boeken over dit onderwerp: ‘Een gestigmatiseerd grensgebied gaat glanzen’, ‘Nooit meer thuis’ en nu dus ‘Getekend door een verloren verleden.’
Uw boek is gebaseerd op een familiegeschiedenis. Hoe kwam u op het spoor van deze familie?
‘Ik ontmoette Inge Schmincke, de kleindochter in het boek, op de camping in Tsjechië. We kwamen aan de praat en ze vertelde mij dat haar moeder, Maria, haar herinneringen over de gewelddadige deportatie vanuit Tsjechië naar Duitsland opgeschreven had. Ik mocht die vier getypte velletjes lezen en uiteindelijk vormden die de inspiratie voor “Getekend door een verloren verleden’. Op basis van een jarenlange correspondentie met haar en diverse historische bronnen heb ik de geschiedenis van de Sudeten-Duitsers in de vorm van een familiegeschiedenis gegoten.’
Hoe reageerden Inge en haar familie op uw boek?
‘Het is natuurlijk een groot nadeel dat mijn boek in het Nederlands is uitgebracht, wat het lastig maakt voor hen om te lezen. Op dit moment wordt het boek echter vertaald in het Duits. En dat is fijn, want je ziet dat dit onderwerp vooral onder jongeren steeds meer gaat leven. Bij de generatie van Inges moeder en grootouders was het een behoorlijk trauma waarover niet veel gesproken werd. Voor Inge zelf leefde het veel minder; zij was drie toen ze verdreven werd. Maar de generaties erna willen veel over dit onderwerp te weten komen.’
Wie het boek gelezen heeft, ziet onherroepelijk parallellen met de huidige tijd.
‘Ja, de geschiedenis lijkt zich weer te herhalen. Ik ben geschrokken van de acties van Poetin in Oekraïne. Maar ook in andere delen van de wereld zijn veel mensen op de vlucht. Het is wel een nare gedachte dat we blijkbaar geen lessen uit het verleden trekken. Juist daarom is het zo belangrijk om de geschiedenis te blijven vertellen en die aan de hand van verhalen in te kleuren. Niet zozeer om de geschiedenis mooier te maken, maar om nuances aan te brengen.’
Zitten er nog meer boeken in de pen?
‘Het onderwerp Tsjechië heb ik nu wel afgesloten. Maar ik ben inmiddels weer bezig met een andere familiegeschiedenis. Een oom van mij was frater en werkte in de jaren dertig van de vorige eeuw als missionaris in Suriname. Een fascinerend tijdsbeeld waarin de nasleep van slavernij nog zichtbaar was. Maar ook een tijd waarin met andere ogen naar de maatschappij gekeken werd. Een nieuwe schrijfuitdaging dus.’
Previous Post
Next Post
