Elsbeth Cochius – Kunst met linoleum

Het boek ‘Elsbeth Cochius’ is geschreven door Josien Beltman en uitgegeven door Waanders Uitgevers. Het is een prachtige paperback, heeft een vierkante vorm en past in de categorie: koffietafelboeken. Een plaatje om te zien, met vele plaatjes!

Over grafiek, linosnedes en de kracht van eenvoud

Niu ja, plaatjes… dat klinkt te makkelijk want in deze tijd van snelle beelden en felle kleuren is de kunst van Elsbeth Cochius een waar genot. Haar werk is groot en indrukwekkend, maar ook zacht, ritmisch en vol aandacht voor detail.

Wie is Elsbeth Cochius?

Elsbeth Cochius werd geboren in 1951 in Lieshout, een dorp in Noord-Brabant. In de jaren zeventig studeerde zij aan de AKI-kunstacademie in Enschede. Daar leerde ze verschillende technieken van beeldende kunst, met een focus op grafiek en monumentale vormgeving – kunst die groot en ruimtelijk is, vaak bedoeld voor publieke ruimtes of gebouwen.

Na haar opleiding ontwikkelde ze een eigen stijl: abstracte kunst, geïnspireerd op de natuur. Ze maakt onder andere lino’s, zeefdrukken en litho’s. Haar werk wordt gekenmerkt door fijne structuren, natuurlijke ritmes en veel zwart-witcontrasten. Ze zoekt niet de opsmuk, maar juist de rust. “Minder is meer” is bij haar geen cliché, maar een leidraad.

Cochius heeft geëxposeerd in musea in Nederland én daarbuiten, zoals in Berlijn en Taipei. In april/mei 2025 was haar eerste grote solotentoonstelling in het Rijksmuseum Twenthe in Enschede te zien.

Wat is grafiek?

Grafiek is een kunstvorm waarbij een afbeelding niet één keer, maar meerdere keren gemaakt kan worden – altijd met de hand, en altijd met een techniek waarbij de kunstenaar een drukvorm maakt. Grafiek is dus geen kopie, maar een kunstwerk dat in een kleine oplage gemaakt wordt, bijvoorbeeld:door te snijden in hout of linoleum, door een tekening met vetkrijt op een steen te maken (lithografie), of door met sjablonen verf door een zeef te drukken (zeefdruk).

Elke techniek heeft zijn eigen karakter. Bij grafiek is de techniek onderdeel van de uitdrukking. De kunstenaar bedenkt het beeld, maakt de drukvorm, en drukt deze zelf af – soms in één kleur, soms in meerdere lagen over elkaar.

Grafiek vraagt geduld, vakmanschap en inzicht, en het wordt vaak als een eerlijke, ambachtelijke kunstvorm gezien.

Wat is een linosnede?

Een linosnede is een vorm van grafiek waarbij de kunstenaar een afbeelding snijdt uit een stuk linoleum – een glad, zacht materiaal dat eigenlijk bedoeld is als vloerbedekking, maar zich goed leent voor kunst.

De techniek werkt als volgt: de kunstenaar tekent eerst op een plaat linoleum. Dan snijdt hij of zij met gutsen de lijnen en vormen uit. Wat wegsneden wordt, komt wit op de afdruk. De overgebleven delen worden met een roller ingeïnkt. Daarna wordt er een vel papier op gelegd en afgedrukt – met de hand of met een pers. Het resultaat is een grafisch beeld, vaak met sterke lijnen, contrasten en patronen.

Elsbeth Cochius gebruikt linosnede op haar eigen manier. Ze maakt grote lino’s, soms wel meters breed. In het boek staat hier vele voorbeelden van en de lengte van het papier is indrukwekkend! Ze gebruikt niet alleen papier, maar ook rijstpapier dat tussen glasplaten hangt, zodat licht en wind deel worden van het kunstwerk. Daarmee voegt ze een poëtische laag toe aan een klassieke techniek.

Ze werkt vaak in zwarte inkt op wit papier, en soms met kleur. Ze past ook een bijzondere techniek toe: de reductiemethode, ook wel de “zelfmoordtechniek” genoemd. Daarbij wordt dezelfde lino meerdere keren gebruikt voor verschillende kleurlagen – maar na elke laag snijdt de kunstenaar meer weg. Daardoor is de drukvorm uiteindelijk niet meer te gebruiken, en ontstaat er een unieke, gelimiteerde serie.

Linolium-lessen

Ik herinner mij nog de lino-lessen op de middelbare school, bij het vak tekenen of handenarbeid, ik weet het niet meer precies. Wat ik mij wel herinner is een stukje lino en een loeischerpe guts. In het lino moesten we een plaatje of symbool uit-gutsen om deze vervolgens op een A-viertje ’te drukken’. De les liep uit op een bloedbad, want zo eenvoudig was het niet. De guts moest je van je af gebruiken, toch lukte het menig klasgenoot in zijn handen of vingers te snijden. Met veel respect heb ik dan ook dit boek gelezen en de kunst bekeken. Je moet het maar kunnen… los van het gevoel voor lijnen, structuren en composities maken die authentiek en uniek zijn!

Waarom is haar werk bijzonder?

Elsbeth Cochius laat ons op een nieuwe manier kijken naar de patronen van de natuur: boomschors, gras, wortels, mos, schaduw, wind… Ze vergroot deze structuren uit, of zoomt juist in op kleine details. Zo ontstaat een soort ritmisch landschap van lijnen en vormen – vandaar ook de titel van haar kunstboek en tentoonstelling: Ritmisch landschap.

Haar werk straalt rust en aandacht uit. In een tijd waarin veel kunst luid en schreeuwerig is, kiest Cochius voor stilte, concentratie en eenvoud. Dat maakt haar werk niet alleen mooi om naar te kijken, maar ook bijzonder om bij stil te staan.

Een boek en een tentoonstelling

Nu dan haar kunstboek Elsbeth Cochius – Ritmisch landschap, verschenen met teksten van kunstkenners als Jet van der Sluis en Ingrid Blans, te koop! Al haar kunst van de afgelopen 25 jaar is te zien – een periode vol ontwikkeling, verdieping en verfijning. De tentoonstelling was in het Rijksmuseum Twenthe in Enschede. Gelukkig kunnen we dus nu het boek bewonderen dat in samenwerking met het Rijksmusuem Twenthe is gemaakt.

Voor kunstliefhebbers:

Elsbeth Cochius is een kunstenaar die in stilte spreekt. Haar werk is handgemaakt, doordacht en geworteld in traditie. Ze gebruikt oude technieken om nieuwe schoonheid te maken. Haar linosnedes laten ons zien hoe rijk de eenvoud kan zijn. Het boek is een aanrader (of mooi cadeau!) voor kunstliefhebbers, boekenwurmen of gewoon voor die iedereen die nieuwsgierig is naar haar werk.