Een vervlogen droom- Rosemarijn Milo

Een vervlogen droom is geschreven door Rosemarijn Milo en uitgegeven door U2pi. Al eerder verscheen over dit boek een recensie door Marga. Deze recensie staat onderaan de pagina, net als twee gastblogs van Rosemarijn Milo over haar boek en vrouwenemancipatie. Het boek is verkrijgbaar via deze link: Uitgeverij Partout

Deze recensie is geschreven door Sarah Morton.

Verslag van een te kort leven

Rosemarijn Milo vroeg zich af waarom er zo weinig gesproken werd over haar grootmoeder, Augusta Francisca Maes. Roepnaam Guusje. Er lijkt een taboe te rusten op het leven dat Guusje heeft geleid. Met dit boek wil ze haar recht doen. Het gaat over het korte leven van haar grootmoeder. Het is geschreven is briefvorm. De brieven zijn fictief. Omdat het gebaseerd is op haar familiehistorie, voelt het levensecht. Het zit mooi in elkaar.

Vooral haar vriendin Agaath neemt ze in vertrouwen. Die heeft bijna altijd goede raad.

M’n lieve Agaath,

dank je wel voor de goede raad. Je hebt gelijk, ik moet me afvragen wat voor soort vrouw ik zou willen zijn. Of ik op mijn moeder of grootmoeder zou willen lijken, op mijn oudere zus, mijn tantes. Of ik zou willen trouwen, vrijgezel blijven, kinderen krijgen of niet. Een baan zou willen hebben.

Wat voor soort vrouw wil je zijn?

Dit thema loopt als een rode draad door het boek. Voor de wet was je als getrouwde vrouw handelingsonbekwaam, je viel terug in de positie als onmondig kind. Een vrijgezelle vrouw mocht wel werken en had meer autonomie. Guusje vond het met reden onrechtvaardig dat ze wettelijk gezien haar man moet gehoorzamen. Ze maakt Karel al snel duidelijk dat ze wil dat hij (ook) naar haar luistert. Dat zij een andere vrouw was dan die waarmee hij is opgegroeid

Huwelijk

Aan het begint lijkt het een droomhuwelijk, hun toekomst is min of meer zonovergoten. De bruiloft was een groot feest. Achteraf schrijft Guusje over de trouwfoto. Karel rookt sigaren en hield zijn sigaar nog in zijn hand. Vlak voor de fotograaf de foto drukte, realiseerde hij zich dat en gooide nog snel zijn sigaar op de grond. Op de foto zie je inderdaad de sigaar onder zijn stoel liggen. Guusje maakt zich vrolijk over dat moment en ook bij mij toverde dat moment een glimlach op mijn gezicht.

Ze zijn op elkaar gesteld en houden van elkaar. Ze kunnen goed met elkaar praten.De toekomst lijkt zonnig. Hij helpt haar om zich thuis te voelen in Nijmegen. Ze komt uit Zeeuws Vlaanderen, dus het is een hele overgang. Toch had Guusje zich het leven als getrouwde vrouw anders voorgesteld. Er sluipt kou haar leven binnen. Omdat Karel handelsreiziger is, is zij veel alleen thuis, ver weg van haar familie. Vrienden heeft ze er ook niet. Haar voornaamste vriendschap is die met Agaath, die in Frankrijk woont.

Karel begrijpt Guusje vaak niet. Ik heb het gevoel dat hij zich soms ook overvallen voelt. Zoals toen zij geen kinderen meer wil. De bevalling was voor haar zo pijnlijk, dat ze dat nooit meer wil meemaken. Hij voelt zich afgewezen.“Moeten we voortaan als broer en zus met elkaar samenleven?” Hij had zich een gezin met meerdere kinderen voorgesteld.

Als zij uitlegt hoe ze de bevalling heeft ervaren, raakt hem dat diep en gaat uiteindelijk schoorvoetend akkoord om het bij één kind te laten. Hij wil dat zij gelukkig is. Dan nog de praktische uitvoering. Voorbehoedsmiddelen waren verboden. Beiden genieten ze van de intimiteit. Ook lichamelijk houden ze van elkaar. Bij Guusje slaat de paniek echter toe als ze voor de tweede keer zwanger is.

Tijdsbeeld

Zowel Guusje als Karel kan ik goed begrijpen. Zij heeft behoefte aan zelfbeschikking en om een eigen leven te leiden. Om meer te zijn dan de vrouw van en de moeder van. Gezien het tijdsbeeld en het gezin waar Karel is opgegroeid, kan ik hem ook goed volgen. Veel zaken die voor Guusje heel belangrijk zijn, daar heeft hij nog nooit bij stilgestaan. Zo is het toch altijd geweest, de rolverdeling tussen man en vrouw?, het staat zelfs in de wet. In veel gevallen wil hij Guusje alsnog graag tegemoetkomen, zelfs al gaat dat tegen zijn eigen wensen in.

Hun dochter Marthje is een schattig, pittig en ondernemend meisje. Guusje is blij en trots, al valt het moederschap haar zwaar. Volgens mij was zij een goede moeder, ook al had ze geen kinderwens. Hoewel ze echt niet meer zwanger wilde worden, gebeurde dat toch. Ze krijgt nog een zoontje, een lief en gemoedelijk jongetje.

Vrouwenemancipatie

Naarmate ik verder lees komt er steeds meer beklemming in het verhaal. De voortschrijdende en vernietigende Eerste Wereldoorlog, de angst voor de Spaanse Griep. De traditionele opvattingen van Karel, zijn melancholieke buien. Guusjes eigen eenzame strijd voor gelijkwaardigheid. Ook dat vrouwen nog geen stemrecht hadden en niet verkiesbaar waren, is een thema in dit boek. Zij schrijft aan Agaath dat ze vroeger iemand was ‘waarmee je kunt lachen’. Ze doet haar best om wat vrolijker in het leven te staan, maar dat lukt steeds minder goed.

Een vervlogen droom

Er zijn ook zeker successen en zegeningen zoals dat ze hoeden kan ontwerpen voor een hoedenzaak en dat ze zanglessen neemt. Zaken die haar man haar aanvankelijk uit haar hoofd wilde praten. Karel houdt duidelijk van haar; Hij verrast haar eens met een piano voor haar verjaardag, waar ze oprecht zielsgelukkig mee is. Toch komt er verder in het boek steeds meer donker, paniek en beklemming.
Een samenloop van omstandigheden sluit haar steeds meer in.

Als ik mijn ogen dichtdoe voel ik me helemaal draaierig. Het lijkt of ik water zie, maar of het de Westerschelde of de Waal is zou ik niet kunnen zeggen. Het is alsof ik Marthje en Alphons in de verte zie en Karel die me diep verdrietig aankijkt.

Guusje was haar tijd ver vooruit. Door de briefwisseling leer je ook de mensen kennen aan wie de brieven gericht zijn. Guusjes moeder, een vriendin en ook aan Karel, in de tijd voordat ze getrouwd waren.

Leeservaring:

Het is bijna uitsluitend in briefvorm en wat bronvermeldingen. Daar moest ik aan wennen. Er zit wel een duidelijker verhaallijn in en het zit goed in elkaar. Het gaat niet alleen over persoonlijke kwesties, maar ook hoe de sfeer en wereld om hen heen verandert. Hoewel ik er even moest inkomen, kon ik op een gegeven moment niet meer stoppen met lezen. Het is meeslepend geschreven en ik wilde gewoon weten hoe het verder gaat. Soms had ik het gevoel dat Guusje al haar gevoelens, twijfels, gedachten en dilemma’s aan mij (de lezer) toevertrouwde.

Het is interessant om te lezen hoe het er in die tijd aan toeging. Ook wat de Eerste Wereldoorlog met hen deed, al was Nederland neutraal. Het gaat niet alleen over persoonlijke kwesties, maar ook over maatschappelijke verschuivingen.

Fraaie cover, met een iconische foto van Guusje. De foto’s in het boek laten het verhaal nog meer leven.

De sociale misstanden die beschreven worden, doen me denken aan Tess of the d’Urbervilles, al is het een heel ander verhaal.