Een verhaal van twee geliefden

‘Een verhaal van twee geliefden is geschreven door Tom Ingelbrecht en is uitgegeven door Sterck & De Vreese. De subtitel luidt: “De erotische novelle van een renaissance paus”.

Cover en titel

Dit fraaie boek viel me meteen op en trok me aan als een sterke magneet. De cover is werkelijk prachtig: we zien hier een vrouw en een gezicht van een man uit het renaissance tijdperk. De vrouw heeft de typische schoonheidskenmerken van die tijd: hoog voorhoofd, lelieblanke huid, dunne lippen en prachtige kleding met veel details en juwelen. Wat ben ik blij dat er voor deze stijlvolle cover is gekozen en niet voor de schoonheidskenmerken van deze tijd die we nu zo vaak zien op AI-gegenreerde covers: vrouwen met enorm veel haar, make-up, opgepompte lippen en weinig kleding.

Het schilderij past perfect bij de inhoud van het boek.

De cover omslag is het schilderij van Fra Fillipo Lippi, Portret van een man en een vrouw bij het raam, van ca. 1440-1444. (The Metropolitan Museum of Art, New York.

Erotische novelle

Daarnaast valt natuurlijk ook vooral de subtitel op. Een erotische novelle, uit dié tijd? dacht ik meteen. Maar dit is natuurlijk een zeer oppervlakkige gedachte want het is maar net wat je onder ‘erotiek’ verstaat en in die tijd konden ze er ook wat van!

De auteur

Wié konden er wat van?, denkt u waarschijnlijk nu. In dit geval was het een paus, of beter gezegd de auteur van de erotische novelle was Enea Silvio Piccolomini, de man die later Paus Pius II werd en zich kapot schaamde voor deze novelle. Maar hoe harder hij zijn best deed het boek te doen vergeten, hoe populairder het werd. Het ging zelfs viral, of beter gezegd: het boek werd bekender en bekender en vele mensen lazen het gretig.

Paus Pius II

Enea Silvio Piccolomini was een knappe kop uit Italië die dol was op lezen en schrijven. Hij werd beroemd als schrijver van brieven, gedichten en zelfs een populaire liefdesroman. Pas later werd hij priester en uiteindelijk paus, onder de naam Pius II. Als paus bleef hij schrijven. Hij hield van mooie taal en dacht diep na over het leven, de kerk en de wereld. Hij schreef zelfs zijn levensverhaal op – als enige paus ooit! Zijn boeken waren eerlijk, vol gevoel, en bedoeld om anderen te onderwijzen én te raken.

Pius II bouwde zijn geboortedorp Pienza om tot een ideale stad, zoals in zijn dromen. Hij wilde ook een kruistocht organiseren tegen de vijanden van het geloof, maar dat lukte niet. Toch blijft hij vooral bekend als de paus die de wereld begreep met zijn pen. En vooral: de schrijver van Historia de duobus amantibus.

Historia de duobus amantibus

Tom Ingelbrecht is classicus en vertaler en heeft dit boek geschreven. Hij vertaalde onder meer de Neolatijnse kuspoëzie van Janus Secundus en beheert zijn eigen vertaalwebsite onder zijn eigen naam.

Op de eerste binnenpagina staat: Vertaald, ingeleid en toegelicht door Tom Ingelbrecht. En dat klopt zeker want dit boek bevat niet alleen de vertaling van het verhaal Historia de duobus amantibus, maar er zijn vele toelichtingen, brieven van de Paus aan een vriend, brieven van derden, er is een beschouwing over literatuur en het leven, en er zijn vele pagina’s met verklarende noten. Het is een boek met ‘een totaalpakket geschiedenis omtrent de erotische novelle’. Zo zou ik dit literaire werk het best willen omschrijven,.

De erotische novelle: Lucretia en Erurayalus

Het verhaal gaat over een mooie dame Lucretia en een man Euryalus die op slag en in alle hevigheid vanaf het eerste gezicht, straalverliefde op elkaar zijn en zowat sterven van liefdesverdriet. Het is een verboden relatie want Lucretia is al getrouwd.

Toen hij Lucretia in het oog kreeg, was Euryalus zichzelf niet meer meester, ogenblikkelijk stond hij voor het meisje in vuur en vlam. Hij staarde naar haar gezicht en dacht: “Hier krijg ik nooit genoeg van.” En zijn verlangen bleef niet onbeantwoord.

De twee geliefden beginnen elkaar met brieven te schrijven en weten zowaar een paar afspraken te regelen waarbij zij in het bed belanden en de sterren uit de hemel vrijen. (Zie hoofdstuk Coïtus interruptus en De extase van de liefde). De seks is loud & clear maar niet in detail beschreven. De erotiek zit in deze roman vooral in het verlangen naar elkaar als ze niet bij elkaar zijn. De brieven over en weer spreken meer gevoelens uit dan tijdens de daadwerkelijke afspraken die toch vooral heel spannend zijn want ze mogen natuurlijk niet betrapt worden.

Daarnaast zijn vele passages ook heel ‘ondeugend’ te noemen en ik kan me voorstellen dat dit destijds stof deed opwaaien. Als voorbeeld, Euryalus leent zijn paard uit aan de man van Lucretia, Menelaüs, zodat hij een paar uurtjes met Lucretia heeft:

Stilletjes dacht hij bij zichzelf:

“Jij rijdt straks op mijn paard,

Menelaüs, maar ik bestijg straks jouw vrouw”

De roman eindigt als Euryalus naar Rome vertrekt en een tijdje later verneemt dat Lucretia is gestorven.

En toen hij haar overlijden vernam, ging hij als een ware geliefde kapot van verdriet: hij trok zijn rouwgewaad aan en was niet te troosten, tot de keizer hem enige tijd later in het huwelijk verbond met een adelijke jonge dame, een even bekoorlijk, beminnelijk als scherpzinnig meisje.

Hierna volgt een waarschuwing van de auteur: ‘De liefdesbeker kun je beter aan je voorbij laten gaan, want hij bevat veel meer bitterheid dan zoetigheid. Wenen, 3 juli 1944

Literaire toelichting

Het verhaal is uit en is zeker een aanrader. Niet alleen om de stap terug in de tijd maar vooral om het bijzonder taalgebruik en om een kijkje in de erotiek van die tijd. (hoewel het dus vooral om romantische verlangen gaat, in mijn ogen, en minder om de seks op zich.)

Echter, de verhalen ná het verhaal zijn echt interessant. Wat deed deze roman met de lezers? Hoe verliep het leven van Paus Pius II. Welke boeken schreef hij nog meer.

Zijn grootste roem dankt hij echter niet aan zijn monumentale memoires of zijn pausschap, maar aan een klein boekje dat tegen zijn wil en zelfs tot zijn eigen schaamte, tot een van de grootste bestsellers van zijn tijd zou uitgroeien.