Boek als kerstpakket?

De afgelopen jaren lees en hoor ik met enige regelmaat over onvrede rond kerstpakketten. Soms gaat het over vegan of fairtrade keuzes die niet iedereen aanspreken, soms over pakketten die te praktisch of juist te karig zouden zijn. Toch bleef één verhaal, zeer recent, mij bij: een groot bedrijf dat zijn medewerkers een prachtig boek schonk over de eigen organisatie. Met zorg gemaakt, inhoudelijk rijk, duidelijk bedoeld als blijvende herinnering. De reactie was heftig: teleurstelling, boosheid, boeken die demonstratief werden achtergelaten.

Als recensent en lezer verbaasde mij dat. Niet uit onbegrip, maar uit liefde voor het boek als object. Want wie dagelijks met boeken bezig is, ziet meteen wat zo’n uitgave kan zijn: een tastbaar verhaal, een zorgvuldig vormgegeven geheel, iets dat blijft wanneer het jaar allang voorbij is.

De andere kant van het verhaal

Tegelijkertijd begrijp ik de andere kant. Het kerstpakket is voor veel mensen geen cultureel statement, maar een ritueel. Een doos die mee naar huis gaat, iets om te delen, iets lekkers, iets feestelijks. Het markeert het einde van het werkjaar en hoort — traditioneel gezien — even niets te vragen. In dat licht kan een boek, en zeker een boek over het bedrijf zelf, voelen als een verlengstuk van het werk. Niet omdat men lezen niet waardeert, maar omdat het moment anders bedoeld is.

Boek als of in het kerstpakket – foute keuze?

Toch schuurt het om een boek daarom als “verkeerd” of zelfs beledigend te bestempelen. Een boek is geen lege marketingkeuze. Het is vaak juist een teken van aandacht, van zorgvuldigheid, van de wens iets blijvends te geven. Waar chocolade wordt opgegeten en kaarsen opbranden, kan een boek jaren later nog betekenis hebben. Voor lezers is dat bijna vanzelfsprekend — voor niet-lezers minder, maar dat maakt het geschenk niet minder oprecht.

Misschien ligt de oplossing, zoals zo vaak, in nuance. Een bescheiden traditioneel pakket mét het boek. Of een boekbon voor wie interesse heeft. Zo blijft het ritueel intact én krijgt het boek zijn plaats als uitnodiging in plaats van verplichting.

Kloof tussen lezers en niet-lezers

Wat dit onderwerp vooral laat zien, is geen kloof tussen “lezers” en “niet-lezers”, of tussen dankbaar en verwend. Het laat zien hoe sterk verwachtingen rond tradities zijn — en hoe belangrijk context is bij goedbedoelde keuzes. Als recensent zie ik hierin vooral een gemiste kans voor een mooi gesprek over waarde, aandacht en wat we eigenlijk willen meegeven aan het einde van een jaar.

En misschien is dat, uiteindelijk, precies wat boeken altijd doen.