Kinderboekenweek – Boeken als kostuum

29 september 2025

Deze week is het weer kinderboekenweek met als thema: Vol avontuur!

Voor Boekrecensiesblog een blog met een eigen, geheel persoonlijk thema: Boeken als kostuum.

Boeken als verbeelding

Als kind keek ik niet alleen naar de woorden in een boek, maar vooral naar de beelden. Mijn zus en ik verkleedden ons als prinsesjes, tekenden figuren na uit stripboeken als Asterix & Obelix en lieten ons inspireren door de prachtige schilderijen die we in kunstboeken ontdekten. We hadden weinig anders omhanden, maar juist dat maakte dat onze verbeelding alle ruimte kreeg. Dit kunnen de meeste mensen anno nu zich niet meer voorstellen; maar in mijn jeugd was er alleen op woensdagmiddag televisie, was er nog geen internet en al helemaal geen mobieltjes om eindeloos op te scrollen.

Die spelmomenten, die uren met een potlood in de hand of voor de kledingkist (onze verkleedkleren lagen allemaal in een grote dekenkist, onze schatten!), bleken een voedingsbodem voor ons leven: mijn zus werd kunstenares, en ik vond mijn weg in het maken van kostuums. Kinderboeken – en eigenlijk alle boeken – zijn daarmee méér dan een tijdverdrijf: ze zijn een bron van verbeelding en vakmanschap die een kind levenslang kan vormen.

Boeken als spiegel en verkleedkist

Wat mij als jong meisje fascineerde, en nog steeds, is dat boeken je laten spelen met je fantasie en identiteit. En hierdoor ontwikkel je je identiteit. Je oefent als het ware hoe je je voelt in verschillende rollen en hoe je omgeving op je reageert. Je kunt in gedachten prinses, ridder of ontdekkingsreiziger spelen – en soms zelfs allemaal tegelijk. Het gaat niet alleen om de verhalen in sprookjesboeken, maar ook om de rollen die stripfiguren spelen, plaatjes uit encyclopedieën of kunstwerken in een groot boek. Elk beeld en elk verhaal nodigt uit om even iemand anders te zijn.

Jeugdherinneringen

In mijn album staan foto’s van mijn zus en ik met tule rokken in de speelkamer van ons ouderlijk huis. Met zelfgemaakte kroontjes op ons hoofd. Soms was mijn broer Zorro. Plastic rommel was er nog niet, dus we maakten alles zelf. Een kostuum is daarbij een natuurlijk verlengstuk: een jurk, een hoed, een cape… het maakt de fantasiewereld tastbaar.

Daarnaast verkleedden we overigens ook onze barbie’s met eigen gemaakte kleertjes aan! En gaven we een tijdschrift uit voor de buurtkinderen vol feitelijke en fantasieverhalen. Het waren maar liefst twaalf pagina’s vol verhalen, tekeningen, plakplaatjes en raadsels. De kinderen gaven het elkaar door (immers we hadden maar één exemplaar) en gaven veel feedback. Creatief zijn door inspiratie uit boeken was een feit.

Laat ik daarbij opmerken dat kinderen alleen op school pre-formatted creatief bezig waren. Handarbeid lessen waren gericht op het maken van bijvoorbeeld een kleedje of het kleien van een schaaltje. Thuis, in de tuin, op straat, bij vriendinnetjes was het geïmproviseerde spelen. Er was geen format, geen opdracht, geen cijfer.

Kinderboeken lezen anno 2025

In deze tijd moet je daarvoor zo oppassen. Zoveel speelpakketten en online spelletjes, social media sites, zelfs persoonlijke websites zijn pre-formatted. Je maakt dingen of vult ze in zoals de maker van de lay-out of de creatieve opdracht op voorhand heeft bedacht. Je wordt gestuurd en ook al voelt het een beetje creatief, echte creativiteit kun je die voorgekookte activiteiten niet noemen. Je begeeft je netjes binnen kaders terwijl echte creativiteit juist zo interessant is vanwege die fluide openheid; je bent een prinses maar ook haar paard. Je doet als kind een stuk gordijn aan en je bent een bruid. De volgende dag ben je -ondanks dezelfde ‘kledingstuk’- een balletdanseres. Alles is mogelijk en zo heerlijk open voor improvisatie.

Wij moesten als kind altijd onze verkleedkleren in een grote houten kist opbergen, onze verkleedkist. Eigenlijk was dat de kast uit Narnia. Je duikt in die kast en komt er als prinses aan de achterkant uit, verkleed en klaar voor een avontuur in een prachtig land vol avonturen. En dat allemaal door boeken!

De Kinderboekenweek als traditie

Sinds 1955 wordt in Nederland de Kinderboekenweek gevierd. Een prachtige traditie die telkens weer benadrukt dat lezen niet alleen nuttig, maar vooral ook plezierig is. Het is een periode waarin scholen, bibliotheken en gezinnen samen stilstaan bij de waarde van boeken. Het thema van dit jaar nodigt opnieuw uit tot verwondering en creativiteit.

Verbeelding als erfgoed

Wanneer ik terugdenk aan onze jeugd, zie ik hoe boeken ons vormden, zonder dat we dat toen doorhadden. Boeken, maar ook tijdschriften en eigenlijk alles wat ‘leesbaar’ was.

De boeken leerden ons kijken, tekenen, naaien, onszelf omtoveren en de wereld verbeelden. Wat we als spel begonnen, groeide uit tot ons werk en onze passie. Ik geloof dat ieder kind die kans verdient: om te dromen, te scheppen en misschien zelfs een roeping te vinden in wat ooit begon met een prentenboek of een stripverhaal. De een zal er misschien een creatief talent door ontwikkelen, de ander zal misschien dromen van ‘op avontuur gaan’ of een bepaald beroep.

Kinderboekenweek 2025

De Kinderboekenweek is daarom meer dan een vrolijke traditie; het is een ode aan de kracht van verhalen en beelden. Aan hoe kinderen door boeken niet alleen leren lezen, maar ook leren leven. En wie weet: misschien zit in dat kind dat nu in een boek bladert, al een toekomstige kunstenaar, schrijver of kostuumontwerper verscholen.