Slechts een diefstal

‘Slechts een diefstal’ is geschreven door Ann-Helen Leastadius en uitgegeven door Cargo. Deze gastrecensie is van Sarah Morton.

Kleine bevolkingsgroep

Elsa ven negen jaar is de dochter van een Samische rendierhoeder. Haar volk behoort tot een minderheidsgroep. Zoals vaker gebeurt met minderheidsgroepen, zijn ze het doelwit van pesterijen, discriminatie en zelfs geweld. 

Je leert de cultuur en omgeving kennen. In de winter verplaatsen ze zich met sneeuwscooters. Er is een paar uur per dag daglicht, de rest van de tijd is de omgeving in duisternis gehuld. 

Slechts een diefstal

Het boek begint dat Elsa op eigen houtje naar de kraal skiet, waar het gezin hun rendieren houdt. Daar treft ze haar lievelingskalf Nastegallu dood aan, liggend in zijn eigen bloed. Ze staat oog in oog met de stroper en is gedwongen te zwijgen over zijn identiteit. De gebeurtenis loopt als een rode draad door het boek. Tot dan had Elsa een redelijk onbezorgde jeugd. Er zijn meer stropers, maar hij is de ergste. Het bewijzen wie er verantwoordelijk is voor deze moordpartijen is moeilijk. 

De familie doet keer op keer aangifte en steeds wordt het dossier gesloten en afgedaan als ‘slechts een diefstal’. De familie verliest vele rendieren. De auteur schuwt de gruwelijke details niet. Toch is het nooit lelijk geschreven. Het hele boek (en de vertaling) is beeldend en precies als Samisch handwerk. 

Hechte band

Elsa groeit op bij haar twee ouders, grootouders en oudere, puberende broer. Vooral haar broer Mattias wordt goed neergezet, waardoor hij voor me gaat leven. Daarnaast zijn de buren als een tweede thuis voor Elsa. Haar beste vriendin Anna-Stina, haar grote broer Lasse.
Vooral met Lasse heeft Elsa een sterke band. De voelen elkaar geweldig aan. Ze wil hem toevertrouwden wat ze heeft gezien of beter gezegd wie, toen ze haar rendierkalf dood aantrof. Hanna is als een tweede moeder voor Elsa, maar een tragische gebeurtenis verandert alles. 

Sterke vrouw

Het boek maakt een sprong in de tijd. Elsa is opgegroeid tot een jonge en sterke vrouw van negentien jaar. Zij wil meer uit het leven halen dat de tradities haar voorschrijven. De moorden op de rendieren gaan intussen onverminderd door. Elsa is het zat en schakelt de pers in. Zowel binnen haar gemeenschap als daarbuiten wordt haar dat aangerekend, al zijn er ook vrienden en familieleden die haar steunen in haar strijd om rechtvaardigheid. 

Spanningen

In de loop van de tijd lopen de spanningen tussen de Samische en de Zweedse bevolking steeds verder op. Het is barsten of buigen. Niet iedereen waardeert het dat ze rendieren houden die vrij rondlopen. Op school was Elsa vroeger bang. Ze durfde nauwelijks te eten en nauwelijks naar buiten in de pauze. Nu werkt ze op haar oude basisschool en ziet ze dat groepen kinderen tegenover elkaar komen te staan. Pesterijen en zelfs vechtpartijen zijn een dagelijkse realiteit. 

Hanna’s jongste zoon, negen jaar, die voor Elsa een neefje is en die ook op deze school zit, geeft haar de schuld van de toestanden, omdat ze naar de pers is gestapt. Elsa wordt het doelwit van de man die tien jaar geleden haar rendierkalf heeft vermoord. Er zijn ook lichtpuntjes. Een jonge politieagent die hun situatie een stuk serieuzer neemt. De ontknoping is huiveringwekkend. 

Leeservaring en achtergrond

Het boek is vanuit verschillende perspectieven beschreven, waardoor je je in kunt leven in de verschillende personages en standpunten. De rendiermoordenaar kon ik daardoor zowaar als mens zien, die van zijn hond houdt. De moordpartijen blijven onverminderd afgrijzen wekken. De Samisch zijn lange tijd genegeerd in de Zweedse literatuur. De auteur is zelf van Samische afkomst en wilde aandacht geven aan het droevige en vaak miskende lot van haar volk. Mijn belangstelling heeft ze zeker gewekt. 

Deze roman is in zekere zin gebaseerd op ware gebeurtenissen, die ook al heel lang gaande zijn. Niettemin zijn de plaatsen en personages fictief. Hoewel het onderwerp vrij specifiek is, is ‘Slechts een diefstal’ ook verrassend actueel. Voor mij was het boek van het begin tot het eind spannend. 

Geschikt voor een breed publiek. Wat mij betreft is het een klassieker.