‘Foon’ is een roman pur sang

7 januari 2021 Marga van der Vet

‘Foon’ is geschreven door Marente de Moor en uitgegeven in 2018 en heeft inmiddels al de zevende druk in juli 2020. Het is een bijzonder mooie roman en die zich af speelt in de Russische bossen.

Marente de Moor, is een Nederlandse schrijfster en columniste die al eerder de AKO Literatuurprijs en de European Prize for Literature voor haar roman ‘De Nederlandse maagd’ won. Haar werk is in tien talen vertaald. Vlak na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie woonde zij acht jaar in Rusland. Dat is te merken in ‘Foon’ want de cultuur en natuur beschrijft zij alsof zij er geboren en getogen is. Ik dacht werkelijk dat ik een vertaling van een Russische roman aan het lezen was….

‘Foon’ als herinnering aan vergaande tijden

Een vrouw Nadja en haar man Lev wonen in de Russische bossen en zijn oud en moe van het leven. Lev lijdt aan geheugenverlies en Nadja leeft in het verleden. Nadja vertelt over hoe zij als biologie studente een relatie kreeg met haar leraar Lev en zij samen een leven opbouwden aan het einde van een dorp in de eenzame Russische bossen. Zij kregen kinderen, hielden zomerkampen voor studenten en stichtten een asiel voor verweesde berenwelpen. Het was er altijd druk en er was veel werk te doen. Maar nu is het verval een feit, van zowel Nadja en Lev zelf als van hun huis, laboratorium, de dierenverblijven en de wijde omgeving. Het verval van de samenleving speelt op de achtergrond ook mee. Zoals klimaatsveranderingen van verlies van biodiversiteit. Ook vreemd geluid, een soort trompetgeschal, dat het Bijbelse einde der tijden aankondigt of het kreunen van de tektonische platen van de aarde kan betekenen.

Vervreemde eenzaamheid

Op een ochtend wordt Nadja wakker en is Lev verdwenen. In de daarop volgende dagen dwaalt Nadja door het verleden en vraagt zich af waar iedereen is gebleven. Wat gebeurde er in een bepaald jaar waar het verhaal steeds naar toe leidt en waardoor veranderde hun leven daarna zo dramatisch?

Waardoor is haar relatie met haar kinderen zo verslechterd en waar is haar hartvriendin Lidia gebleven? En welke rol speelt de fotografe Esther die steeds weer opdoemt in het verleden én het heden?

Russische cultuur

Werkelijkheid, sprookjes en verbeelding lopen door elkaar. Nadja praat niet alleen met een treinmachinist van de trein die zij één keer per dag heel in de verte hoort langsrijden, maar uit zich ook door middel van sprookjes en zelf verzonnen verhalen. Toch is het hele verhaal absoluut niet zweverig of onduidelijk, sterker nog: Nadja is realistischer dan ze zelf beseft.

Een roman pur sang

Mijn enige kritische opmerking is dat ik in eerste instantie een beetje moest wennen aan Nadja’s ‘verzuurde’ woorden over haar echtgenoot, kinderen en Esther. Af en toe denkt ze echt met walging hen. Maar naarmate je verder in het verhaal komt, begrijp je haar sterke gevoelens steeds beter.

Als lezer wordt je meegesleurd in het verhaal en vallen langzaam de verhalenstukjes als een puzzel in elkaar. Wat nu werkelijkheid en wat verbeelding is blijft onduidelijk maar is erg mooi beschreven. In het een na laatste hoofdstuk wordt op een knappe manier dé gebeurtenis beschreven die je had kunnen zien aankomen maar die toch als een totale verrassing overkomt.

Het laatste hoofdstuk bevat een paar sprookjes die het verhaal een einde geven middels verschillende perspectieven. Ik vind ‘Foon’ een prachtige roman en misschien wel een van de mooiste die ik ooit heb gelezen. Een literair hoogstandje en een absolute aanrader voor mensen die van de Russische cultuur, natuur en een stukje geschiedenis houden.